Miljoenennota: toekomstige bezuinigingen op hoger onderwijs

Onderzoek in opdracht van haar eigen ministerie bracht juist een structurele onderfinanciering aan het licht van meer dan 1 miljard euro op jaarbasis. Douwe van der Zweep is bestuurder voor de AOb: “Waarom boekt het kabinet ict-kosten van de Dienst Uitvoering Onderwijs dan juist op de universiteiten? En waarom draait het hoger onderwijs op voor 226 miljoen euro aan misgelopen rente op studieschulden?”

De begroting die het demissionaire kabinet dinsdag presenteerde, is voor het onderwijs – op het primair onderwijs na – een invuloefening gebleken. Er is geen nieuwe regering, dus ook geen nieuw beleid. Wel schuift het kabinet sommige problemen door. Universiteitenvereniging VSNU zette daar op Prinsjesdinsdag gelijk de schijnwerper op.

Rente-inkomsten

De eerste bezuiniging op het hoger onderwijs heeft met de studieschuld te maken. Het kabinet wilde aanvankelijk de rente op studieschulden verhogen, maar twee jaar geleden zette de Tweede Kamer daar een streep door. Daardoor loopt de overheid inkomsten mis: de extra rente zou in 2026 al 3 miljoen euro bedragen en dat bedrag zou uiteindelijk oplopen tot 226 miljoen euro per jaar.

Dit zorgt voor een gat in de begroting. Het kabinet boekt dit misgelopen geld ’technisch in’ in de vorm een toekomstige bezuiniging op hogescholen en universiteiten. Daarover botsten oppositiepartijen PvdA en SP in 2019 al met CDA-minister Wopke Hoekstra van Financiën.

Ict-problemen

De jongste begroting kent nog zo’n toekomstige bezuiniging. De ict-kosten van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) lopen flink in de papieren. Onder andere de vernieuwing van mijnduo.nl, de plek waar (oud-)studenten terecht kunnen voor hun studielening en contact met DUO, werd twee keer zo duur als ingeschat. Vanaf 2026 tot en met 2033 is daarom een jaarlijkse bezuiniging van ongeveer 40 miljoen euro technisch ingeboekt op de bekostiging van de sector. Bij elkaar een bedrag van 320 miljoen euro.

‘Het is bizar dat demissionair minister Van Engelshoven telkens roept dat er zeker 1 miljard bij moet in het hoger onderwijs, en dan toch in haar laatste begroting bezuinigingen presenteert’

De AOb is net zo verbaasd als de VSNU over de geplande kortingen. Technisch inboeken betekent dat ze ergens in de begroting moet staan. Een volgend kabinet kan de bezuinigingen schrappen of over meerdere onderwijssectoren verdelen. AOb: “We verwachten dat deze bezuinigingen op het hoger onderwijs worden geschrapt zodra een nieuw kabinet gaat investeren in alle onderwijssectoren. Maar het is bizar dat demissionair minister Van Engelshoven telkens roept dat er zeker 1 miljard bij moet in het hoger onderwijs, en dan toch in haar laatste begroting bezuinigingen presenteert.”

Bovendien zorgt technisch inboeken geregeld voor problemen. Zoals afgelopen voorjaar, toen de coronasteun aan studenten tegelijk werden ingeboekt als een bezuiniging op het mbo, hbo en wetenschappelijk onderwijs. “Ziet het er lelijk uit? Ja”, gaf D66-minister Van Engelshoven in juni toe. Haar eigen partij heeft er vervolgens voor gezorgd dat die bezuiniging weer uit de boeken verdween na een intens debat met de minister van Financiën.