Al 63 jaar tussen de kleuters en nog steeds onmisbaar
Tachtig jaar en in alle vroegte naar kleutergroepen in de buurt racen om in te vallen. Ans Tiecken uit Westervoort doet het nog steeds als scholen met hun handen in het haar zitten.
Beeld: Angeliek de Jonge
Het invalverzoek komt twee dagen van tevoren. Integraal kindcentrum de Hoge Hoeve in Westervoort zoekt hard naar een invaller die bij de IJsvogels, een van hun kleutergroepen, kan inspringen. En dus kreeg Tiecken een belletje van het Personeelscluster Oost-Nederland (PON), een grote vervangingspool in de regio waarin schoolbesturen samenwerken.
Ze kijken haar met grote ogen aan, het groepje kleuters uit groep 1 dat voor haar staat. Hun klasgenootjes uit groep 2 zitten een paar lokalen verderop voor hun muziekles. “Ik wil alle neusjes zien”, zegt Tiecken rond de klok van negen en ze houdt twee handen in de lucht. “Nu mogen jullie twee handjes opsteken. Hoeveel vingers zijn dat?” Aandachtig kijken de kleuters naar hun vingers. “Eén, twee, drie, vier, vijf”, tellen ze hardop als ze hun vingers na het tellen naar beneden duwen. “En hoeveel vingers zijn dit dan”, gaat Tiecken door als ze één hand achter haar rug verstopt. “Komen jullie achter mij aan?” De kleuters hobbelen in een treintje achter de kleuterjuf aan als zij een rondje rondom de tafeltjes loopt en tien keer in haar handen klapt.
Generaties
Hele generaties heeft Tiecken in de 63 jaar dat ze voor de klas staat, lesgegeven. In 1956 haalde ze haar diploma aan de Klos, de vroegere kleuteropleiding, en begon ze op zeventienjarige leeftijd met werken. “Ik heb altijd een eigen kleutergroep gehad”, zegt ze ’s ochtends vroeg in haar woonkamer. “In 1996 stopte ik met mijn baan in het onderwijs, ik was in de vijftig en ondertussen ook adjunct-directeur geworden, dat was best veel. Maar, ik kreeg spijt.” Eigenlijk heeft ze het werk nooit neergelegd, want daarna is ze gaan invallen en dat doet ze nog steeds. “Ik ben hartstikke fit. Dus als ik kan, dan denk ik: Hupsakee”, zegt ze. Haar man Dick knikt instemmend.
In 1996 stopte ik met mijn baan in het onderwijs, ik was in de vijftig en adjunct-directeur. Maar, ik kreeg spijt
Op haar tachtigste verjaardag dacht Tiecken dat ze wel écht moest gaan stoppen, vanwege haar leeftijd. Niets is minder waar. Tiecken: “Er zijn lerarentekorten en de invalpool bad zo ongeveer dat ik bleef.” Ze springt op en moet ervandoor om op tijd bij de kleuters te zijn. Snel geeft ze Dick een zoen. Zwaaiend staat hij bij de witte voordeur als ze vertrekt. “Ik val nu nog in tot en met Zevenaar of Babberich”, zegt de kleuterjuf onderweg naar de school. “Dat is niet verder dan een kwartier rijden. Anders sta ik in de file en ben ik te laat in de klas. De kleuters moeten dan wachten, dat vind ik vreselijk.”
Gewend
Routineus zet ze alle opgestapelde stoeltjes in het nog lege lokaal in een kring. “Dat zijn heel wat kinderen”, zegt Tiecken tegen locatieleider Carin Ketelaar die haar wegwijs maakt en gelijk laat weten dat haar vriend ook nog in de kleuterklas zat bij Tiecken, lang geleden. Langzaam druppelen de kleuters binnen. “Mila gaat na de school naar de bso”, laat een moeder weten. Een andere ouder meldt dat haar kind met een vriendje mee mag na school. Ondertussen troost Tiecken kleuters die in tranen zijn omdat ze iemand anders zien dan ze gewend zijn. Ze geeft ze een aai over de bol en wuift naar de ouders: “Joejoe, dit komt allemaal goed hoor.”
Op haar tachtigste verjaardag dacht juf Ans dat ze wel écht moest gaan stoppen, vanwege haar leeftijd. Maar: “De invalpool bad zo ongeveer dat ik bleef.”
“Ik ben juffrouw Ans, als jullie juf ziek is mag ik komen”, trapt ze af in de kring bij het doornemen van de namenlijst. De kleuters zijn snel gewend. “Je zegt Brèn-Dèn, niet Bran-Don”, verbeteren ze haar. Ook wijzen de kleuters van groep 1 op het planbord als ze een activiteit moeten kiezen, zoals de tekentafel, de huishoek of de zandtafel. “Oké, doen jullie dat altijd zo?” Bij het tekengroepje blijft Tiecken aandachtig staan als ze door de klas loopt. “Kijk, je ziet dus gelijk een verschil in ontwikkeling. De ene kleuter tekent tussen de lijntjes, terwijl de andere meer krast.” Verderop is Milan bezig met het prikken van gaatjes in een figuur van papier. Tiecken schuift hem wat dichter tegen de tafel aan, zodat hij er goed bij kan. “Aan het vasthouden van de prikpen kun je zien hoe het zit met de motoriek.”
Verschillen ziet ze wel met vroeger. “Ik deed en doe altijd veel spelend leren. Bijvoorbeeld wat is voor en achter en dat dan echt laten zien. Of tellen met de handjes. Dat is voorbereidend rekenen. Tegenwoordig moeten de kinderen al zo veel. Bijvoorbeeld letters kennen als ze naar groep 3 gaan. Er is te veel verplicht, vind ik. Bij mij doen ze ook niks met de computer.”
Er is te veel verplicht, vind ik. Bij mij doen ze ook niks met de computer
Geen computer, maar wel ‘de zestien vierkantjes’. “Dat is heel erg spelend leren.” Met Pritt-stiften, gele vouwblaadjes en scharen zitten Ashley, Milan, Tijn, Naomi, Fajah en Djenaya er klaar voor om hun knutselkuiken van ‘zestien vierkantjes’ te maken. Twee klasgenootjes zijn verderop in de weer met gekleurde rietjes die ze behendig aan elkaar knopen zodat er een bouwwerk ontstaat en buiten het lokaal bouwen ze torens van blokken. Met het gele vouwblaadje voor zich neemt Tiecken plaats op een kleuterstoeltje. “Eerst vouw je het blaadje met de puntjes naar de overkant. Hoeveel vakjes heb je dan? En dan nog een keer naar de andere kant.”
Oma
“We zijn blij met mensen zoals Ans”, zegt directeur Wim Oosterman van de Hoge Hoeve. “Vooral in maart zaten we soms omhoog vanwege een griepgolf. We lossen het vaak binnen school op en splitsen bijvoorbeeld een groep of kiezen voor een andere noodoplossing. Eén keer hebben we een kleutergroep naar huis gestuurd. Het tekort merken we vooral omdat de vervangingspool PON soms ‘nee’ moet verkopen aan ons. Daarom is het fantastisch wat Ans doet. Ze heeft een lenige geest.”
Ans heeft een lenige geest
In het lokaal staat een krat met fruit. “Deze banaan smaakt gewoon hetzelfde. Alleen zijn je ouders vergeten je naam erop te schrijven”, zegt Tiecken tegen een hard huilende kleuter die de banaan echt niet wil. Behendig lost ze het probleem op en krijgt bijval van andere kleuters die knikken en vertellen dat ‘een banaan een banaan is’. Met een cappuccino in haar hand loopt ze tien minuten later naar buiten als een leerling tegen haar zegt: “U ziet eruit als een oma.” Ze lacht: “Ik ben ook een oma. En een juffrouw.” De leerling rent keihard naar de glijbaan op het plein. “Ja, ik blijf het leuk vinden”, zegt ze lachend terwijl ze van haar cappuccino nipt en de leerlingen op trapkarren om haar heen zoeven. “Stilzitten is niks voor mij en mijn man die redt zich wel.”
Meer artikelen lezen over het lerarentekort? Lees het nieuwsbericht: 'Formatiestress bij speciale basisscholen'. AOb-voorzitter Liesbeth Verheggen deed in mei 2019 nog een oproep aan de inspectie om het lerarentekort in kaart te brengen. De oproep lees je via deze link. Eerder berichtte het Onderwijsblad ook over de Vrije school in Haarlem die groep 7 opheft vanwege het lerarentekort.
Dit artikel staat in het laatste Onderwijsblad van juni. AOb-leden ontvangen elke maand het tijdschrift op de mat. Je vindt op deze pagina meer over het lidmaatschap.
