Onderwijsraad: ‘Differentiatie in onderwijs is doorgeschoten’

De diversiteit in de samenleving neemt toe, maar er is sprake van sociale segmentering naar opleiding, inkomen en sociaal-culturele achtergrond. Dat schrijft de Onderwijsraad in zijn rapport Doorgeschoten differentiatie in het onderwijsstelsel. ‘Er zijn steeds minder gelegenheden waar mensen met verschillende sociale en culturele achtergronden elkaar tegenkomen.’

Het onderwijsstelsel slaagt er volgens de raad niet in om die segregatie te doorbreken, en houdt die zelfs in stand. Onder andere door leerlingen steeds vroeger te selecteren naar onderwijsstromen waar ze later moeilijk weer uit komen.

Afwijkende meningen

Die segregatie is een slechte zaak, vindt de raad. ‘Als jongeren met verschillende achtergronden elkaar op school niet meer ontmoeten, komen ze minder in aanraking met leerlingen of studenten die andere inzichten en waarden hebben. Terwijl een school juist een plek zou moeten zijn waar jongeren kunnen oefenen in het omgaan met conflicten, het voeren van een dialoog, het tolereren van afwijkende meningen en het opbrengen van respect voor andersdenkenden.’

‘De aansluiting tussen vmbo en havo is een cruciale schakel binnen het onderwijsstelsel’

De Onderwijsraad oppert diverse oplossingen om segregatie tegen te gaan. Van het instellen van brede voorzieningen voor voorschoolse educatie, die niet alleen gericht zijn op kinderen met achterstanden, tot het instellen van brede brugklassen waardoor het indelen van leerlingen in afzonderlijke onderwijsstromen kan worden uitgesteld. Ook zouden leerwegen in het vmbo wellicht kunnen worden samengevoegd en kan het opleidingsaanbod in het mbo worden vereenvoudigd.

Emancipatieroute

Verder is volgens de raad aandacht nodig voor een verbetering van de aansluiting tussen vmbo en havo. ‘Dit is een cruciale schakel binnen het onderwijsstelsel: de overstap van vmbo naar havo vormt een belangrijke emancipatieroute tot het hoger beroepsonderwijs.’

Ook stelt de Onderwijsraad schakelklassen voor om de overstap tussen andere onderwijssoorten makkelijker te maken. En zouden ‘onnodige struikelblokken’ zoals aanvullende eisen en selectie van studenten nog eens tegen het licht moeten worden gehouden.

Permanente educatie

Tot slot is er volgens de raad ook een betaalbaar scholingsaanbod voor permanente educatie nodig. ‘Het huidige stelsel is onvoldoende ingericht op permanente scholing gedurende de levensloopbaan. Dat maakt met name de positie van lager en middelbaar opgeleiden kwetsbaar.’