Steek tijd en energie in de kracht van starters

Met de intrede van de zij-instromer in het onderwijs komt de term Eerder Verworven Competenties (EVC’s) steeds vaker voorbij. EVC’s laten zich het beste omschrijven als ‘de kennis en ervaring die een potentiële werknemer in zijn werkende, lerende en privéleven heeft opgedaan’. 

EVC’s geven inzicht in de verwachtingen die we van potentiële zij-instromers hebben

EVC’s worden vaak in verband gebracht met zij-instromers die via het tweejarige zogenoemde ZiB-traject direct voor de klas aan het werk gaan. De afkorting staat voor Zij-instromer in Beroep. Naast hun uren voor de klas volgen deze zij-instromers een verkorte, tweejarige opleiding tot leraar. Onder meer op basis van een onderzoek naar EVC’s, die verwerkt zijn in een compleet geschiktheidsonderzoek, wordt besloten of de potentiële zij-instromer geschikt is om het traject te volgen. Hier vervullen EVC’s een belangrijke rol, door inzichten te geven in de verwachtingen die we van deze potentiële zij-instromers hebben.

Opvallend is dat in veel gevallen er later, als het traject daadwerkelijk van start is gegaan, weinig tot niets meer met deze belangrijke informatie gedaan wordt. Ook opvallend is dat EVC’s niet of nauwelijks worden toegepast bij zij-instromers die via een ander traject het onderwijs betreden. Denk aan mensen die niet kiezen voor of worden toegelaten tot het tweejarige traject en kiezen voor een deeltijd studie of op latere leeftijd de voltijdstudie gaan doen.

Nieuweling

Zonde als je het mij vraagt, want EVC’s hebben de potentie om een belangrijke rol te spelen in de begeleiding van alle zij-instromers en mogelijk zelfs voor alle startende leraren. 

Werken in het onderwijs betekent werken in een branche die met vrijwel geen enkele andere branche te vergelijken is. Daardoor wordt werken in het onderwijs vaak ervaren als nieuw en spannend. Dat gevoel van ‘ik ben een nieuweling’ is niet altijd even prettig, zeker niet als je al twintig jaar werkervaring hebt.

Om leraar te worden zijn een flink aantal vaardigheden nodig. Vaardigheden die, zo lijkt het, in weinig tot geen ander beroep op deze manier worden ingezet of in deze combinatie bij elkaar komen. Zoveel nieuwe vaardigheden, een opleiding en een nieuwe werkomgeving kan zelfs voor de meest ervaren persoon voelen als een onoverkomelijke berg met werk. Hoewel men positief start, slaat de twijfel toe: kan ik dit wel? Is dit niet een te grote verandering?

En wanneer deze gedachten te veel voet aan de grond krijgen, zien we veel nieuwe leraren te vaak de beslissing nemen om het onderwijs weer uit te stromen. 

Bekwaamheidseisen

Maar wat als we hier nu eens anders mee om zouden gaan? Wat als we tijd en energie zouden steken in de krachten van deze zij-instromers? Wat als we de tijd zouden nemen om het onderzoek naar EVC’s van deze zij-instromers verder uit te breiden en de link te leggen met de bekwaamheidseisen die gesteld zijn door de overheid? Wat als we niet alleen naar de geijkte competenties kijken, zoals ‘heeft al eerder trainingen verzorgd’ (didactiek) of ‘heeft veel vakkennis’ (vakinhoud). Wat als we de minder voor de hand liggende competenties ook meenemen? Denk aan ‘is actrice geweest en is sterk in storytelling’ (didactiek) of ‘heeft tien jaar lang een jeugdteam gecoacht’ (pedagogiek). 

Het onderwijs kan aanvoelen als enorm overweldigend

Het onderwijs is voor veel zij-instromers een nieuwe omgeving en kan daardoor aanvoelen als enorm overweldigend, maar dat hoeft geen reden te zijn om het onderwijs weer te verlaten. Laten wij als docentcoaches, intern begeleiders, schoolopleiders de moeite nemen om samen met deze zij-instromers te onderzoeken waar hun achtergrond, de kennis, de ervaring en de competenties raken aan de gestelde bekwaamheidseisen. En als wij onze coaching zo inrichten dat wij steeds weer kunnen verwijzen naar die overeenkomsten tussen EVC’s en de bekwaamheidseisen, dan kunnen wij deze waardevolle groep potentiële leraren het vertrouwen geven dat zij zeker de capaciteit hebben om een hele goede leraar te worden.

Door het gevoel van een nieuweling te zijn te verminderen en te verruilen voor het gevoel dat de vaardigheden die nodig zijn, volledig of gedeeltelijk, aanwezig zijn binnen die Eerder Verworven Competenties, vergroten we de kans dat we onze ingestroomde zij-instromers behoeden voor onnodige en vroegtijdige uitstroom.

Docent en onderwijskundige Marjolein Mantelaers doet als buitenpromovendus aan de Universiteit van Maastricht onderzoek naar de begeleiding van startende leraren. Docentenleven.nl