Wat als ouders te ver gaan

In haar hoofd was de onderbouwleerkracht er constant mee bezig. Het gesprek met veeleisende ouders, dat haar te wachten stond. De Groningse leerkracht wil niet met haar eigen naam in dit verhaal, omdat ze geen olie op het vuur wil gooien na alle gebeurtenissen. 

Van tevoren regelde ze een collega die aanwezig zou zijn in het lokaal en een achtervang verderop in de school, omdat ze zich alleen niet opgewassen voelde tegen het ouderpaar dat van de school al eerder een waarschuwing kreeg. Waar ze voor vreesde gebeurde: het escaleerde. 

Frustratie en woede

Elke zin die de leerkracht uitsprak in het gesprek, zorgde voor meer frustratie en woede bij de ouders die schreeuwend voor haar stonden. De leerkracht voelde zich door het verbale geweld geïntimideerd en de aanwezige collega praatte op de ouders in dat dit niet de bedoeling was. “Ouders willen het beste voor hun kind”, zegt ze. “Normaal ga je rustig zitten om het erover te hebben. Als verwachtingen niet gelijk zijn, snap ik dat er frustratie is, maar deze emoties waren niet meer te reguleren. Uiteindelijk kwam de directeur het lokaal binnen. Hij was opgehaald door een collega en heeft het gesprek overgenomen. Hij probeerde de ouders te kalmeren, maar dit lukte niet. Het verzoek was toen om te vertrekken omdat een gesprek niet mogelijk was op deze manier. De ouders bleven ook tegen de directeur schreeuwen.” 

Elke zin die de leerkracht uitsprak, zorgde voor meer frustratie en woede bij de ouders

Dat de kwestie zo zou oplopen schemerde al door in een eerdere mail, zegt de onderbouwleerkracht. “Die was enorm dwingend van toon. Niet: ‘Ik hoor dat het zo gaat, klopt het en kun je wat context geven?’, maar: ‘Dit schort eraan, we moeten dat zo oplossen en ik kom dan op dat tijdstip langs’. Zulk gedrag doet iets met je. “Je bent er constant mee bezig, omdat de leerling elke dag in jouw klas zit. Ik merkte dat ik aan het afwegen was of ik bepaalde dingen juist wel of niet tegen de leerling moest zeggen.” 

Veel tijd en geld

Patrick Tuil, collegevoorzitter van scholenstichting Quadraten, verzucht dat grensoverschrijdend gedrag van ouders tijd en geld kost. “We hebben 32 scholen, bij het merendeel gaat het prima. Onze medewerkerstevredenheid is hartstikke goed, maar twee of drie scholen kosten heel wat werk als het gaat over grensoverschrijdend gedrag. Het kan gaan over intimidatie, schreeuwen of dat ouders direct een wethouder, inspecteur of lid van de raad van toezicht erbij halen. We hebben een bovenschoolse jurist in dienst die onze schooldirecteuren ondersteunt met de afhandeling van brieven of klachten van ouders. Op dit moment zijn het drukke tijden. Diegene is daar zeker acht uur per week mee kwijt, maar dat is niet elke week zo. Wel zijn we blij met deze collega in loondienst, omdat je niet telkens een advocaat wilt inhuren.” 

Mondigheid van ouders

De mondigheid van ouders die soms ver gaat en andere incidenten waar leraren en directeuren ’s nachts van wakker liggen, was aanleiding voor een recente uitbreiding van het veiligheidsplan. Hoofdstuk 6 behandelt nu ook grensoverschrijdend gedrag van ouders. Allereerst door op te noemen welke soorten agressie er zijn en er voorbeelden van te geven. Bijvoorbeeld vloeken, verbaal geweld, discriminatie, bedreigen en negatieve boodschappen over leraren of andere betrokkenen bij de school verspreiden. Of leraren in een ‘negatieve gesprekshouding’ aanspreken met leerlingen en ouders erbij. “We misten een duidelijk protocol”, zegt bestuurder Tuil. “Bovendien is het een waarschuwing naar ouders toe en willen we ons personeel een steun in de rug geven en ze beschermen.” 

We misten een duidelijk protocol

In het protocol staat de procedure beschreven die volgt als er sprake is van grensoverschrijdend gedrag. Het varieert van een gesprek met de schooldirecteur waarin duidelijk de grenzen worden aangegeven tot een officiële waarschuwing. Als er sprake is van herhaling door ouders binnen één schooljaar, dan komt het college van bestuur in beeld. Dat kan -na een zorgvuldige afweging- sancties opleggen. Tuil: “We kunnen dan ouders voor een bepaalde tijd de toegang tot het plein of de school ontzeggen, eigenlijk een tijdje schorsen. Of zelfs verzoeken een andere school te zoeken voor hun kind. Een pleinverbod is al eens voorgekomen. De afgelopen twee jaar is er drie keer door schooldirecteuren een officiële waarschuwing gegeven naar ouders toe.” De school probeert er altijd samen uit te komen, benadrukt Tuil. “We willen met ouders tot een oplossing komen. Het is daarom toch ook maatwerk.” 

Een pleinverbod is al eens voorgekomen

Bewustwording

De onderbouwleerkracht uit het begin van dit artikel geeft toe dat het veiligheidsplan nog niet uitgeprint op ieders bureau ligt, maar dat het de bewustwording ten goede komt. Het helpt als je je ineens in zo’n situatie bevindt, wat niet elke week gebeurt. Toch kan het nog beter, zegt zij. 

“Het is duidelijk welke stappen je moet nemen, maar niet wanneer en bij wie je wat moet melden. Ik merkte dat ik daar zoekende in was en ook in wat ik moest documenteren.”

De leerkracht had veel aan haar schooldirecteur die naar haar luisterde en ondersteuning bood. Onlangs nog, toen ouders verhaal kwamen halen over een groepsgesprek in de klas. “Het ging over de uiterlijke verschillen tussen jongens en meisjes. Wie draagt wat: broeken, jurken, nagellak, lang haar. Als meisjes het dragen, dan mogen jongens dat ook en vice versa. Ouders gaan niet over hoe we vakken inrichten. De directeur zat bij het gesprek met de ouders en legde toen uit dat het bij het vak burgerschap hoort.” 

Maatregelen wegens gedrag ouders

Bij de stichting Onderwijsgeschillen kwamen in de afgelopen jaren meerdere zaken voorbij waarbij wangedrag van ouders een rol speelt. Secretaris Olga Luiken zegt dat de adviezen van de Landelijke Klachtencommissie Onderwijs (LKC) gaan over maatregelen zoals een schoolpleinverbod of een communicatiemaatregel. “Ook komt het soms voor dat scholen leerlingen van school verwijderen vanwege het gedrag van ouders omdat er een onwerkbare situatie ontstaat”, legt Luiken uit. “Die zaken komen vooral bij de Geschillencommissie passend onderwijs terecht, omdat deze commissie bevoegd is om zaken over verwijdering te behandelen.”

Beeld: Nanne Meulendijks

Een zoekopdracht op de website van Onderwijsgeschillen met de trefwoorden ‘maatregelen wegens gedrag ouders’ laat zien dat de LKC in alleen het primair onderwijs in de jaren 2015-2025 in totaal 30 uitspraken hierover heeft gepubliceerd. Dit jaar staat de teller op 2 adviezen over een school- en pleinverbod aan ouders. De LKC boog zich over waarschuwingen die de school geeft aan ouders vanwege grensoverschrijdend gedrag op het schoolplein. Ook beoordeelt de commissie of de school besluiten onvoldoende heeft gemotiveerd of beter met ouders had kunnen communiceren. Een schorsing van een ouder zag de LKC ook langskomen. Dit ging om een vader die na een incident rond een leerling overleg had op school. Dat eindigde in een conflictsfeer. Bij de geschillencommissie gaat het in het primair onderwijs om ongeveer 11 adviezen specifiek over het verwijderen van leerlingen van school in de jaren 2014-2025 door het wangedrag van ouders. 
Een rapportage van Duo Onderwijsonderzoek uit 2022 waarvoor 1100 leraren een vragenlijst invulden, liet zien dat een kwart van de geënquêteerde leraren te maken kreeg met verbaal geweld of verbale intimidatie door ouders. 

Lastige balans

Bij het Groningse schoolbestuur zien ze dat het een lastige balans is: de zorgplicht van de school, het beste willen voor de leerlingen en de ouders. Tuil: “Elk kind is bijzonder en we doen ons best voor ze. Een belangrijke voorwaarde is wel dat je je houdt aan de regels van het schoolbestuur. Waarom moet het zo hard en zo boos? Ik zie een nieuwe cultuur van snellere intimidatie of ouders die in de hoogste boom klimmen. Soms zijn ouders behoorlijk dwingend, maar de kunst is om altijd in gesprek te blijven. Dat is ook belangrijk voor de leerling.”

Het veiligheidsplan is daarom niet in beton gegoten. “En we leren als schoolbestuur nog altijd bij. Nieuwe inzichten nemen we op in het beleid.”