Vervangerspool Wonderwijs maakt leraren blij
Veel scholen worstelen om vervanging bij ziekte rond te krijgen. Want door het lerarentekort zitten in vervangerspools steeds minder mensen. Die stress kent stichting Wonderwijs niet meer. Sinds vijf jaar heeft ze een eigen, goed florerende pool met inmiddels een team van zo’n veertig ervaren leraren.
Tekst Bea Ros - Redactie Onderwijsblad en Karen Hagen - Redactie Onderwijsblad - - 7 Minuten om te lezen
In de Wonderwijspool hang je er niet bij, maar ben je echt onderdeel van een team, vertelt Loes Turk. En dat heeft ze elders wel anders gemaakt. Beeld: Fred van Diem
Ruim 32 jaar werkte Menno Goedhart op een en dezelfde basisschool. Toen hij enige jaren geleden na een lange burn-out weer terugkeerde, stelde zijn directeur voor: misschien helpt het je om eens op een andere school binnen Wonderwijs te werken. Daarom stapte hij in 2021 in de Wonderwijspool. “De inzet was dat ik dat voor een jaar zou doen om zo alle scholen van binnen te leren kennen. Maar het beviel me zo goed dat ik geen ambitie meer heb om een vaste groep te hebben. Ik kan als vervanger weer bezig zijn met mijn vak: lesgeven en met kinderen werken. De pool was net de trigger die ik nodig had om het laatste deel van mijn loopbaan prettig door te brengen. Want 32 jaar op dezelfde school, daar word je zelf niet rijker van.”
Van 32 jaar op dezelfde school word je zelf niet rijker
Bewuste keuze
De Wonderwijspool bestaat al sinds 2012, maar werd steeds professioneler van opzet. Niet langer een noodverbandje, maar als middel voor welbewust personeelsbeleid. Doel is om goede mensen binnenboord te houden, oude én nieuwe. Net als andere schoolbesturen kon Wonderwijs met zijn vijftien basisscholen in Gelderland dankzij de coronagelden extra personeel aantrekken, waarvan ze diverse goede krachten graag wilde houden. Het bestuur nam een memorabele stap: het vroeg de zittende leraren om tijdelijk hun plek op een school af te staan voor een nieuweling en zelf te gaan vervangen binnen Wonderwijs, met behoud van hun aanstelling. “Zo’n acht tot tien mensen hebben dat gedaan en na een jaar zeiden ze allemaal: ik hoef niet meer terug”, vertelt Valentien Milder, directeur van Wonderwijs-basisschool SamSam en pooldirecteur.
Je bent een stuk flexibeler in je hoofd
Inmiddels telt de pool veertig mensen. De redenen om pooler te worden variëren van toe zijn aan verfrissing, zoals Goedhart, tot en met tijd nemen voor een opleiding of een jong gezin. Want als pooler hoef je nauwelijks administratie te doen, te vergaderen of oudergesprekken te voeren. Na schooltijd doen ze op hun vervangingsschool tot half vijf voorkomende klusjes, maar daarna kunnen ze de deur achter zich dicht trekken. “Je bent een stuk flexibeler in je hoofd. Die druk van nog even tussen het lesgeven door dat mailtje beantwoorden of overleggen met een collega, valt voor ons weg”, vertelt Goedhart. “Vroeger werkte ik regelmatig op zondag nog een paar uurtjes, zodat ik maandagochtend rustiger kon beginnen. Nu heb ik echt weekend.”
Als pooler hoef je nauwelijks administratie te doen
Het lijkt bijna de ideale job: alleen lesgeven en nooit meer vergaderen. “Maar het moet wel bij je passen”, stelt Milder. “Je moet heel snel kunnen schakelen en telkens met andere methodes werken. Soms hoor je pas een kwartier voor lestijd welke groep je krijgt en wat je moet doen.”
Soms hoor je pas een kwartier voor lestijd welke groep je krijgt
Eigen team
Het geheim van het succes van de Wonderwijspool is dat hierin alleen mensen zitten die er bewust voor kiezen. En waar commerciële pools nog weleens krachten werven met ‘de leukste bijbaan voor pabostudenten’, zoekt Wonderwijs bij voorkeur poolers met ruime ervaring. Niet alleen omdat dit werk veel vraagt van leraren, maar ook omdat een pool geen handige context voor begeleiding biedt. “Je kunt starters geen goede begeleiding geven als ze van de ene naar de andere school moeten hoppen”, licht Milder toe. “Daarom kiezen we er bewust voor starters een vaste plek op een school te geven en niet in de pool.”
Loes Turk noemt een andere reden voor het succes: in de Wonderwijspool hang je er niet bij, maar ben je echt onderdeel van een team. En dat heeft ze elders wel anders meegemaakt. Naast een vaste baan van twee dagen deed Turk jarenlang ook vervanging, eerst via personeelsdienst Ippon in de zogeheten losse schil, dus niet verbonden aan een schoolbestuur, later bij een vaste pool bij een ander schoolbestuur. Dat deed ze niet alleen omdat ze zo flexibeler met haar tijd kon omgaan, maar ook omdat ze het ‘gluren bij de buren’ super inspirerend vindt. “Het houdt me scherp.” Met dus als nadeel dat je nooit een echt teamlid bent. Sinds 2024 werkt ze twee dagen per week voor de Wonderwijspool. “Als vervanger hoorde ik vroeger nergens bij. Ik had nooit overleg met collega’s, geen teamuitjes of teamborrels. Maar bij Wonderwijs vormt de pool een eigen team.” Goedhart vult aan: “We vormen een soort zestiende school, met eigen vergaderingen, teamuitjes en scholingsdagen. Elke nieuwe pooler krijgt de eerste tijd een maatje. Verder hebben we een appgroep waarin we tips en informatie over scholen uitwisselen.”
Als pooldirecteur stimuleert Milder dat ook. “We vinden het belangrijk dat poolers elkaar regelmatig treffen. De jaarthema’s voor de bijeenkomsten komen doorgaans uit de pool zelf. Bijvoorbeeld: elke Wonderwijs-school heeft weer een andere methode voor wereldoriëntatie, dus praat ons even bij: wat zijn per methode de kernpunten? Ik zit bewust niet in de appgroep, maar vraag wel: als iets vaker terug komt, koppel het dan even naar mij terug.”
Iedere pooler heeft verder een eigen stamschool waar ze zijn als er geen vervanging op scholen nodig is. “Ze kennen me daar inmiddels en ik hen”, vertelt Goedhart. “Je hebt er toch een andere binding mee dan met de scholen waar je eens in de paar weken een dag komt.” Turk herkent dat: “Mensen van de stamschool komen naar me toe: wat fijn dat je er weer bent!”
Arbeidsvoorwaarden
Mensen die in de Wonderwijs-pool stappen, behouden hun vaste aanstelling en dezelfde arbeidsvoorwaarden, zoals recht op scholing. Ook krijgen ze voortgangsgesprekken met Milder of, bij langdurige vervanging, de schoolleider van die school.
Mensen die in de Wonderwijs-pool stappen, behouden hun vaste aanstelling
Het bestuur heeft de logistiek uitbesteed aan Ippon en hen gevraagd waar mogelijk rekening te houden met ieders wensen. “In principe moet je breed inzetbaar zijn, anders ben je een te dure kracht, maar je mag wel voorkeuren aangeven”, vertelt Milder. “Sommigen willen bijvoorbeeld graag zoveel mogelijk scholen zien, anderen doen liever langdurige vervangingen. We houden daar graag rekening mee, want we willen de beste mensen op de beste plek. Maar soms kan het niet anders en moet iets gewoon.”
Milder krijgt weleens vragen van andere besturen: hoe doen jullie dat toch?! Dat is een kwestie van bewuste keuzes maken, antwoordt ze dan. En van investeren. Want ervaren krachten inzetten als vervangers kost meer dan starters. Maar uiteindelijk wordt je onderwijs er beter van, stelt Milder. “Neem mensen die een opleiding willen doen, bijvoorbeeld rondom hoogbegaafdheid. Die kunnen tijdelijk in de pool, met als voordeel dat ze wat ze leren op al onze scholen kunnen inzetten”
Docent Menno Goedhart: 'Van 32 jaar op dezelfde school word je zelf niet rijker.'
Beeld: Fred van Diem.
Turk waardeert dat enorm. Zelf is ze specialist in coöperatief leren. Dat ei kan ze bij Wonderwijs helemaal kwijt. “Ze vragen me bijvoorbeeld om twee ochtenden een studiedag te verzorgen of om leraren te coachen. Zou je daar iemand van buitenaf voor inhuren, dan ben je zo duizenden euro’s kwijt, maar Wonderwijs benut de kwaliteiten binnen de pool. Ik voel me daardoor echt gezien en ik kan mijn eigen creativiteit weer aanspreken.”
Milder glimt bij dit soort geluiden van ‘haar’ poolers. “Mensen solliciteren nog steeds naar onze pool. Daar zijn we trots op. En natuurlijk zijn we trots dat we zelden nog een klas naar huis moeten sturen, omdat er geen vervanging is.”