Bezuiniging treft zieke onderwijsmedewerkers

Zijn motor deed hij de deur uit. Docent Toine Hüsken (52) die sinds april 2021 thuiszit met langdurige covid, verwacht die niet meer te gebruiken. Vol stond hij in het onderwijsleven als scheikundedocent die ook natuurkunde en wiskunde doceerde, mentor en vaksectieleider was, in de ondernemingsraad zat en stages voor de afdeling techniek coördineerde. Totdat covid toesloeg op zijn school. En hard ook: “In 2021 hadden we drie in plaats van twee weken meivakantie omdat er zo’n 180 van de 480 leerlingen ziek waren geworden en 35 van de 84 oud-collega’s.” Hoewel hij het virus een jaar lang buiten de deur hield, raakte hij deze keer wel besmet en werd niet meer beter. “Ik had een fotografisch geheugen, nu moet ik vaak naar woorden zoeken. Eigenlijk ben je jezelf niet meer.”

Eigenlijk ben je jezelf niet meer

Graaien

Onderwijsmedewerkers die langdurig ziek zijn of nieuw werk zoeken, krijgen per 1 januari 2028 te maken met een nieuwe bezuiniging van het demissionaire kabinet-Schoof. Dat kort 200 miljoen euro en brengt de WW-duur met zes maanden terug. Aanvankelijk wilde het kabinet dit al in 2027 invoeren, maar dat is voor uitvoeringsinstantie UWV te snel, zo bleek uit de Miljoenennota op Prinsjesdag. 

“Wat het kabinet doet is graaien uit de werknemerspot”, zegt AOb-beleidsmedewerker Elwin Wolters. “Die pot bestaat uit premies die werknemers hebben betaald. Zij krijgen nu minder uitgekeerd bij werkloosheid, omdat de uitkeringsduur fors korter wordt. De AOb is hier tegen, WW is een recht.” Volgens Wolters is het nu vooral een probleem dat weinig mensen door hebben dat dit aan de hand is. “Het gaat pas over een aantal jaar in, maar de besluitvorming vindt nu plaats. Wij hopen dat een nieuw kabinet na de verkiezingen andere keuzes maakt en deze maatregel schrapt.” Wel nam een meerderheid van de Tweede Kamer een motie aan van GroenLinks/PvdA en SP om de maatregel terug te draaien, maar die is tot nu toe niet uitgevoerd. 

Het gaat pas over een aantal jaar in, maar de besluitvorming vindt nu plaats

Langdurig ziek

De maatregel heeft niet alleen gevolgen voor de WW, maar ook voor de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermorgen (WIA). Onderwijsmedewerkers die langdurig ziek zijn krijgen met deze bezuiniging te maken. “De pijn zit vooral bij de groep die tussen de 35 en 80 procent arbeidsongeschikt is”, zegt AOb-jurist Steven van Woerkens. “Eerst ben je nog twee jaar in dienst bij de werkgever, maar daarna kom je in de WIA terecht. Stel je bent 50 procent arbeidsongeschikt, dan moet je voor het andere deel dat je niet ongeschikt bent, verplicht solliciteren en een inkomen verwerven. In de nieuwe situatie moet je veel sneller een nieuwe baan vinden: al binnen 18 maanden in plaats van 24 maanden. Heb je geen baan, dan kom je veel sneller in de minder gunstige vervolgfase van de uitkering terecht waarbij je een inkomensval maakt.” 

Stijging WW-uitkeringen

Daarbij laten UWV-cijfers zien dat het aantal mensen met een WW-uitkering in het onderwijs stijgt. In juni 2025 ontvingen 6.800 werknemers uit het onderwijs een WW-uitkering. ‘Dat is 19 procent meer dan in juni 2024’, aldus de uitkeringsinstantie die de stijging verklaart doordat er minder werk is voor onderwijsassistenten en administratief personeel. Ondanks het lerarentekort was het aantal leraren uit het primair onderwijs, voortgezet onderwijs en het mbo met een WW-uitkering in 2025 elke maand hoger dan in 2024, meldt het UWV. De laatste cijferupdate waarin de uitkeringsinstantie augustus 2025 onder de loep neemt, laat zien dat er in het onderwijs 15,5 procent meer WW-uitkeringen waren dan vorig jaar augustus. Het onderwijs was daarmee één van de sectoren waarbij het aantal WW-uitkeringen het sterkst toenam.  

In juni 2025 ontvingen 6.800 werknemers uit het onderwijs WW

Een stijging is ook te zien in de WIA-instroom. “Denk aan ziektebeelden zoals langdurige covid of psychische aandoeningen en burn-out, daar is vanuit het onderwijs een forse stijging te zien”, zegt Wolters die benadrukt dat het om de meest kwetsbare mensen gaat uit het onderwijs. “Zij worden enorm hard geraakt door deze maatregel.” 

De najaarsrapportage uit oktober 2024 van het UWV bevestigt dit beeld. ‘Het aandeel langdurige covid bij mensen tot 60 jaar uit de sector onderwijs die een WIA-aanvraag doen, ligt met 18 procent ruim boven het gemiddelde van 7 procent’, aldus het UWV. ‘De belangrijkste oorzaak van de groei in de sector onderwijs is de diagnose langdurige covid.’ 

Heel verdrietig

WIA-begeleider Mariëtte Engels ziet dat mensen die uitvallen vooral tijd en begeleiding nodig hebben bij het vinden van nieuw werk. “Het kabinet pakt die tijd van ze af. Dit is voor mensen in de WIA die daar buiten hun schuld inzitten heel verdrietig. Het kabinet denkt: ‘werken, werken, werken’, en zet druk op de ketel, maar die stress werkt juist averechts.” Engels wijst ook op de groep jongeren. “Pech en geluk liggen dichtbij elkaar. Ik zie jongere leraren die uitvallen en geen arbeidsongeschiktheidsverzekering hebben. Zij komen met deze bezuiniging sneller op bijstandsniveau terecht en hebben vaak een jong gezin.” 

Nog altijd is docent Hüsken dankbaar dat hij in 2018 een arbeidsongeschiktheidsverzekering afsloot de ‘IPAP’ die het inkomen aanvulde. “Nu wijs ik oud-collega’s hier op. Het heeft veel stress bij mij weggenomen en dat is nodig als je langdurig ziek bent.” 

Beeld: Rosa Snijders

Omdat de docent voor 80 tot 100 procent arbeidsongeschikt is verklaard, ervaart hij meer rust dan mensen bij wie dat percentage 35 tot 80 bedraagt, maar dat kan veranderen. “Door het tekort aan verzekeringsartsen ben ik al een tijdlang aan het wachten op een herkeuring, want je kan eigenlijk maar maximaal 2 jaar in de eerste fase van WIA zitten.” Dat is de loongerelateerde fase.

Zwaard van Damocles

De WIA bestaat uit twee onderdelen: de regeling Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten (IVA) en de regeling Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA). Docent Hüsken: “De IVA krijg je als je volledig arbeidsongeschikt bent geraakt en niet meer kan werken. Ik zit nu in de WGA waarbij je tijdelijk arbeidsongeschikt bent verklaard. Er hangt dus een zwaard van Damocles boven mijn hoofd. Als er bij de herbeoordeling uitkomt dat ik in de IVA kom, dan ben ik van alles af en kan ik focussen op het herstel en de toekomst.

Maar, langdurige covid staat nog niet op lijstje voor de IVA, het is nog niet als chronische ziekte erkend. Uit de herbeoordeling kan ook komen dat ik  bijvoorbeeld 35 tot 80 procent arbeidsongeschikt wordt verklaard waardoor je dus weer moet solliciteren. Het is onvoorspelbaar. Bovendien is er veel willekeur bij de artsen die beoordelen. Sommigen zijn heel strikt, anderen niet. Telkens als er nieuws is over de sociale zekerheid popt er weer stress op. “Je denkt meteen: wat betekent dit voor mij.”

Long covid is nog niet als chronische ziekte erkend

WIA-begeleider Engels noemt de IPAP-verzekering altijd. Zeker met deze nieuwe versoberingsmaatregel is die nog meer van belang vindt ze. In het hbo staat deze verzekering in de cao en zijn alle werknemers automatisch verzekerd hiervoor. “Ik raad iedereen aan een arbeidsongeschiktheidsverzekering af te sluiten. Denk niet dat de wereld maakbaar is, het gebeurt zo dat je toch ziek kan worden. Bescherm jezelf. Zeker als je nog jong bent.” Docent Hüsken die vertelt dat zijn wereld sinds hij ziek is veel kleiner is geworden, kan dit alleen maar beamen. 

De FNV en AOb zijn een petitie gestart en hopen zo de politiek nog op andere gedachten te brengen. De bonden zullen doorgaan met actievoeren totdat er een regeerakkoord ligtTeken de petitie!