Spetteren met verf als Jackson Pollock: gratis lessen beeldend onderwijs

Tekst Daniëlla van ’t Erve – Redactie Onderwijsblad - 24 november 2016 - 3 Minuten om te lezen

“Genieten, bewonderen, beleven, ervaren en verwonderen, daar gaat beeldend onderwijs over”, vertelt Ino de Groot, docent beeldend op de Marnix Academie in Utrecht. “Je hoeft niet goed te kunnen tekenen om goed tekenles te geven. Wij richten ons daarom op de kunst van het lesgeven in plaats van het trainen van de eigen vaardigheid.”

Samen met collega Ellen Nillezen leidt De Groot pabostudenten op om beeldende lessen te geven die voldoen aan de drie kerndoelen: verbeelden, kennismaken met kunst en cultuur en reflecteren. De Groot: “Ons voordeel is dat we allebei de kunstacademie hebben gedaan en in het basisonderwijs hebben gewerkt. Het begeleiden van studenten voelt als een feestje omdat we precies weten hoe het er in de klas aan toe gaat.”

Chaos

De studenten krijgen de opdracht zelf een les te ontwikkelen die gekoppeld is aan een kunstwerk. Zo gaan kleuters met verf spetteren als Jackson Pollock en tekenen bovenbouwleerlingen zichzelf in de stijl van Keith Haring in een dansende houding op het schoolplein. De pabostudenten proberen hun les eerst uit op hun eigen klasgenoten en daarna in de praktijk. En dan blijkt het al snel een van de moeilijkere vakken om te geven. “Het is ogenschijnlijk altijd chaos in de klas”, weet De Groot.

Geen kind doet hetzelfde, omdat ze allemaal verschillend zijn en dat is nou juist het leuke.

''De studenten doen daarom ook hun eerste succeservaring op. Want alles wat gebeurt, is goed. Kinderen kunnen het niet fout doen en dus de student ook niet. De tekening van een kind is het startpunt waarmee je als leerkracht verder kunt.”

Flat

De lessen zijn toegesneden op de ontwikkelingsfase van kinderen. Waar bij kleuters abstracte kunst past omdat ze vooral associatief kijken en willen experimenteren, willen leerlingen in de bovenbouw juist alles zo realistisch mogelijk weergeven en wordt de techniek om dit te doen belangrijk. In de middenbouw denken kinderen nog vooral in schema’s: een vogel wordt getekend als een v, een huis als een vierkant met een driehoek. “Elk kind tekent zo een huis, ook al woont het in een flat. Maar die tekening is dan niet fout”, legt de pabodocent uit. “Door vragen te stellen kan een leerkracht een kind helpen een volgende stap te zetten. Hoe ziet jouw huis eruit, hoeveel trappen moet je op, welke kleur heeft de deur? Dan tekenen ze vervolgens een huis met trappen die dwars door muren gaan, en dat is fantastisch, omdat het aantoont dat ze zich bewust zijn geworden van hun eigen wereld.”

En dat is waar het bij de lessen allemaal om draait:

Bewustwording van jezelf en de wereld om je heen en het uiten van gevoelens, gedachten en emoties.

Elke les wordt dan ook afgesloten met een reflectie waarbij kinderen benoemen en aanwijzen wat ze hebben gemaakt. Het bijzondere is dat elk werk iets persoonlijks laat zien, vertelt De Groot. Zo voerde een kind de opdracht om een ‘Sinterklaas incognito’ te maken, wel heel goed uit. “Het was een mannetje op een muizentrapje, maar ik kon aan niets zien dat het de Sint was, wat wel de bedoeling was. ‘Je moet goed kijken!’, zei hij en toen haalde hij uit het piepkleine rugzakje een baardje van watjes en een verfomfaaid rood manteltje. Briljant! Wat ik niet wist was dat die jongen het fantastisch vindt om toneel te spelen en zich te verkleden.”

Gratis lessen

De ruim negentig lessen zijn gratis te downloaden van de website van Ino de Groot. Dat aantal groeit gestaag en de lessen worden aangevuld met bijvoorbeeld instructiefilmpjes en voorbeelden van reflecteren met leerlingen. Alles is te vinden onder de noemer Reggio Utrecht, naar het pedagogische concept Reggio Emilia dat uitgaat van de talenten van een kind. “Als je kinderen de ruimte geeft om tot verbeelden te komen, maken ze de mooiste dingen”, legt De Groot uit. “Vol trots kunnen ze vertellen wat ze maakten en wat ze verder nodig hebben. Dat is prachtig. Onder het motto ‘delen is vermenigvuldigen’ hoop ik dit te stimuleren en de wereld mooier te maken.”