SER: 'Vast werk verdient vast contract'

Tekst Karen Hagen -Redactie Onderwijsblad - 17 juni 2021 - 5 Minuten om te lezen

Beeld: Typetank

Op 2 juni bracht de SER een advies uit met een visie over de toekomst van de arbeidsmarkt. De SER is een onafhankelijk adviesorgaan waarin ondernemers, werknemers en onafhankelijk deskundigen zitten en publiceert adviezen aan de regering over sociaaleconomisch beleid. De raad adviseert nu forse investeringen. ‘Brede welvaart: in zekerheid van werk en inkomen’, zo staat in het rapport. Veranderingen op de arbeidsmarkt zijn hard nodig, want de raad ziet een groeiende ongelijkheid en ‘maatschappelijk ongenoegen’.

Zekerheid

Zo wil de SER allereerst dat werknemers die structureel werk verrichten ook een vast contract krijgen. ‘Daarmee draag je bij aan de duurzame inzetbaarheid en zekerheid van mensen, de ontwikkeling van menselijk kapitaal, de verhoging van de arbeidsproductiviteit en het draagvlak voor cao’s, aldus de deskundigen.

SER-advies: 'Vaste contracten dragen bij aan duurzame inzetbaarheid en zekerheid, de ontwikkeling van menselijk kapitaal, de verhoging van de arbeidsproductiviteit en het draagvlak voor cao’s'

Daarnaast moeten uitzendcontracten, tijdelijke contracten en zzp-regelingen ingeperkt worden zodat de arbeidsmarkt werknemers meer zekerheid biedt. Er mag niet meer geconcurreerd worden op arbeidsvoorwaarden. Het nulurencontract moet helemaal verdwijnen. Werknemers weten dan vaak niet hoeveel uur ze gaan werken en welk inkomen ze die maand kunnen verwachten. In plaats hiervan moet er een basiscontract komen waardoor werknemers gegarandeerd weten wat ze bijvoorbeeld in drie maanden tijd aan inkomen kunnen verwachten.

“Dit is een grote stap vooruit”, zegt Jim van Emden, AOb-beleidsmedewerker sociale zekerheid. “Belangrijk is ook dat alle partijen vinden dat er geen waterbed-effect moet ontstaan. Dus dat er een maatregel tegen flex wordt genomen, dat er geen andere constructies ergens anders ontstaan.” Dit advies kan een einde maken aan de ‘race to the bottom’, hoopt de AOb-medewerker. Van Emden: “Het is heel positief en een doorbraak dat er nu een advies ligt waarin vast werk als de norm wordt gezien. De bonden roepen dit al jaren, maar het fijne is dat werkgevers dit nu erkennen.”

Dit is een grote stap vooruit

Paal en perk

In het advies staan allerlei maatregelen om de prikkels om flexibele contracten aan te bieden, ongedaan te maken. Zo wil de SER de fiscale voordelen voor zzp’ers en werkgevers afbouwen. Zzp’ers moeten zich verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid en degenen die minder dan 35 euro per uur verdienen, kunnen bij de rechter afdwingen dat ze als werknemer in dienst zijn. Van Emden: “Het is dan aan de werkgever om het tegendeel te bewijzen.”

De SER wil paal en perk stellen aan onzekere contracten. Alleen bij ziektevervangingen en piekbelasting is het toegestaan. Wel moeten uitzendkrachten dan vanaf dag één precies dezelfde arbeidsvoorwaarden hebben als hun collega’s in loondienst, zoals een markconform pensioen en dezelfde scholing. “De raad pleit ook dat uitzendkrachten maar drie jaar een uitzendcontract mogen krijgen, net als bij reguliere contracten. Nu is dit 5,5 jaar”, zegt Van Emden. “En die onderbrekingstermijn van zes maanden ziet de raad het liefst verdwijnen. Dit zijn hele grote stappen.”

Verslaving

Want ook in het onderwijs is, volgens AOb-hoofdbestuurder en docent Frans Kim van Strien, een ‘verslaving’ aan flexcontracten. De voorbeelden ‘vliegen haar om de oren’. Van Strien: “De collega die al jarenlang op steeds weer een nieuw tijdelijk contract werkt. Steeds bij verschillende besturen, uiteraard, anders mag het niet. Of de collega die na twee tijdelijke contracten niet op haar school mag blijven, maar haar baan de volgende maand terugziet in een vacaturebank. Weer tijdelijk, uiteraard.” Het verhoogt volgens de docent het lerarentekort en zelf heeft ze ook het liefst collega’s in vaste dienst. “Telkens wisselende gezichten is slecht voor de continuïteit binnen je team en uiteindelijk ook voor de kwaliteit van het onderwijs.”

Telkens wisselende gezichten is slecht voor de continuïteit binnen je team

Instemming

Van Emden vindt het akkoord een overwinning voor de werknemers. “In dit advies staan veel maatregelen waar de bonden al lang voor pleiten. De enige zorg is het tweede ziektejaar bij werknemers. In het voorstel moeten werknemers het tweede ziektejaar bij een andere werkgever gaan re-integreren. Zieke werknemers worden daarbij mogelijk afhankelijk van verzekeraars die zich vooral richten op schadelastbeperking waardoor de druk op deze kwetsbare groep werknemers groter zal worden. Uitkeren en beoordelen komt zo in dezelfde hand.’’

Rapporten van de SER zijn zwaarwegend al blijft het een advies aan het kabinet. Het is nu de vraag welke coalitie gevormd wordt. De bonden en de werkgevers hebben in ieder geval ingestemd met het akkoord. Bij de FNV was gisteren een ruimte meerderheid voor. Van Emden: “Het blijft alsnog altijd afwachten hoe dit aan alle decentrale tafel in cao’s wordt uitgewerkt. Over de geest van dit akkoord kunnen in ieder geval geen misverstanden ontstaan.”

Jouw rechten en plichten in de wet en onderwijscao
De AOb wil dat onderwijspersoneel zoveel mogelijk een vast contract krijgt. Toch zijn er veel collega’s die een tijdelijk contract hebben. Waar moet je dan op letten?

• Zorg dat je op de hoogte bent van jouw rechtspositie. Kijk daarvoor in jouw cao. Soms zijn er aanvullende regelingen op jouw school wanneer er een vast contract wordt gegeven. Vraag dit na bij de PMR.
• Bezoek de site www.benchmarkpovo.nl als je in po of vo werkt en bekijk de verhouding tussen vaste en tijdelijke contracten. Het is mogelijk om de cijfers van je eigen schoolbestuur te vergelijken met andere besturen. Dit kan je helpen bij het gesprek hierover. Vooral ook interessant voor medezeggenschapsraden. Zij kunnen aan de hand hiervan onderbouwd met het initiatiefrecht flex aan de kaak stellen.
• Informeer geregeld bij jouw leidinggevende aan welke voorwaarde je moet voldoen om voor een vast contract in aanmerking te komen. Leg dit schriftelijk vast.
• Benaderd door een detacheringsbureau met mooie lokkertjes, zoals hogere inschaling, leaseauto of een reiskostenregeling? Weet dat je vaak onder de cao uitzendkrachten valt en een slechter pensioen krijgt en geen eindejaarsuitkering of betaald ouderschapsverlof. Ook kun je geen aanspraak maken op bovenwettelijke regelingen bij ziekte en werkloosheid.