Algemeen

Politieke agenda biedt kans voor nieuwe acties

Met verkiezingen op komst wordt 2020 een onrustig onderwijsjaar. Want actievoeren helpt, zeker nu steeds duidelijker wordt dat de onderwijskwaliteit gevaar loopt.

Tekst Robert Sikkes - Redactie Onderwijsblad - 6 januari 2020 - 3 Minuten om te lezen

Beeld: Fred van Diem

‘VVD met rug naar de samenleving.’ Nee, dat is geen uitspraak van de oppositie, maar een recente kop op de voorpagina van De Telegraaf. Klonken er twee maanden geleden onder de politiek analisten nog lovende woorden over de aanpak van de minister-president, de actiegolf van dit najaar laat het beeld omslaan. De VVD is de weg kwijt. Paniekvoetbal in plaats van visie.

Opeens slaat de vlam in de pan. Boze boeren omdat de omvang van de stikstofcrisis is onderschat. Woedende bouwers omdat door strenge normen de aanleg van wegen en woonwijken vertraging oploopt. Boze advocaten, omdat de rechtsbijstand zou worden gekort. Verontruste zorgmedewerkers vanwege personeelstekorten en hoge werkdruk. En natuurlijk de onderwijssector zelf, waar de acties al voor de start van Rutte III begonnen.

Dit massale verzet was te voorzien. Simpelweg omdat dit kabinet voortdurend maatschappelijke problemen onderschat of negeert. De kiem daarvan ligt in het regeerakkoord zelf. Laten we teruggaan naar het begin van Rutte III, in oktober 2017. VVD, CDA, D66 en ChristenUnie knutselden met vier boodschappenlijstjes een regeerakkoord in elkaar. Er werd wat gekwartet en gezwartepiet zodat elke partij iets moest inleveren en ergens mocht gloriëren. Die afspraken werden in beton gegoten om ruzie in deze wonderlijke coalitie te voorkomen.

Typerend

Opvallend voor het onderwijs: in het regeerakkoord kwam het woord lerarentekort niet voor. In de troonrede evenmin. Er was geld voor de werkdruk in het primair onderwijs, maar tegelijkertijd waren er bezuinigingen voor de hele onderwijssector. Typerend voor het hele regeerakkoord zonder brede maatschappelijke visie, meer de kop-in-het-zand aanpak.

Het is een aanpak die ook opduikt in het convenant dat minister Arie Slob met de sector probeerde te sluiten. Het meest venijnige zinnetje komt daarin aan het einde. ‘Dit convenant gaat in op 1 november 2019 en loopt door tot het einde van deze kabinetsperiode.’ Impliciete boodschap van de minister: deze 460 miljoen is het, wilt u verder niet zeuren, actievoeren heeft geen zin meer. Hoezo? Maakt het onderwijs dat niet zelf uit, of we nog willen actievoeren?

Deze 460 miljoen is het, wilt u verder niet zeuren

Kampioen

Actievoeren en staken heeft wel degelijk zin. Met negen stakingen op rij -regionaal en landelijk- is het onderwijs deze kabinetsperiode kampioen actievoeren. Met enig succes, al is de omslag in het denken van de politiek nog niet in zicht. Dus gaan de acties door. Om het huidige kabinet onder druk te zetten meer te investeren in onderwijs. Maar zeker ook om politieke partijen ervan te overtuigen om in een volgend kabinet met structurele oplossingen te komen.

De straat -de talloze stakingen en andere onderwijsacties- kan namelijk niet zonder de staat. Er zal op enig moment een omslag in het denken van politici moeten komen om de onderwijskwaliteit op peil te houden. Vandaar dat de politieke agenda en de actie-agenda alles met elkaar te maken hebben. Aan de actiebereidheid in het onderwijs zal het niet liggen, volgens de peilingen onder AOb-leden groeit die alleen maar. Ook in de deelname zien we dat terug. Zo deed bijvoorbeeld het voortgezet onderwijs afgelopen maart aarzelend mee, maar waren er in november meer scholen dicht en meer stakers uit het voortgezet onderwijs.

Er zal op enig moment een omslag in het denken van politici moeten komen om de onderwijskwaliteit op peil te houden

Cruciaal

Voor het onderwijs wordt 2020 een cruciaal jaar. Politieke partijen gaan aan de slag met hun verkiezingsprogramma’s. Na de zomer beginnen heel voorzichtig de campagnes. Om vanaf januari 2021 feller te worden tot aan de verkiezingen van 17 maart dat jaar. De coalitie-onderhandelingen en het nieuwe regeerakkoord zijn belangrijke politieke- en actiemomenten daarna. 2020 wordt opnieuw een onrustig onderwijsjaar.