Leen je ipad niet uit: 'Eén rotstreek en je carrière is besmet’

Tekst Daniella van 't Erve - Redactie Onderwijsblad - 27 augustus 2018 - 10 Minuten om te lezen

Beeld: Nina Maissouradze

Uitgelaten fietsen scholieren voorbij. Het is goed te horen in de werkkamer van Hans de Vries (67)*. Zijn huis staat op steenworp afstand van de scholengemeenschap waar het twee jaar geleden allemaal misging. De lachrimpels, zongebruinde huid en heldere blik verraden niets van de nachtmerrie waar De Vries toen in terechtkwam. “Het gaat goed met me”, beaamt de wiskundeleraar die inmiddels elders lesgeeft. “Ik wil dit verhaal vertellen om de kwestie af te sluiten, maar ook om andere docenten te waarschuwen voor hun kwetsbare positie. Eén rotstreek van een leerling en je carrière is besmet.”

Zijn les op 14 januari 2016 begon met de vraag van een meisje of ze zijn ipad mocht lenen. De Vries vindt dat geen probleem. “Er is altijd wel iemand die zijn ipad is vergeten, dus dan leende ik de mijne uit. Dat deed ik al vijf jaar in goed vertrouwen.” De les verloopt net als anders, hoewel hij achteraf gezien wel wat geroezemoes in die rechterhoek had gehoord. Hij stond er pas bij stil, toen hij na de les werd aangeklampt door een jongen: ‘Wat heeft u nou voor mooie site erop staan! Als ik u was, zou ik de geschiedenis van Safari wissen.’ Thuis bekeek hij de ipad eens goed en kwam de erotische datingsite Instabang tegen. “Gadverdamme, dacht ik en ik zocht uit hoe ik de geschiedenis kon wissen. Ik wilde gewoon dat de ipad weer schoon zou zijn voor het geval ik hem weer zou moeten uitlenen.”

Hij was zich van geen kwaad bewust. Zelf gebruikt hij altijd de browser Google Chrome, en nooit Safari die de leerlingen gebruiken, dus hij had er niet zo’n zicht op gehad. “Leerlingen doen wel vaker dingen op ipads die niet mogen, zoals spelletjes, of ergere dingen als het bekijken van pornosites. Ik zag dus geen aanleiding om het te melden bij het bestuur.”

Crimineel

Een maand lang gebeurde er niets, totdat zijn teamleider hem op het matje riep. Het meisje dat zijn ipad geleend had, bleek een foto van zijn ipad met het openstaande chatvenster te hebben. De schoolleiding vond dat er sprake was van een ongewenste pedagogisch situatie en nam het De Vries kwalijk dat hij het incident niet had gemeld. “Als jij het niet gedaan hebt, dan stellen we een onderzoek in, zei mijn teamleider. Achteraf stom, maar toen zei ik: ‘Weet je wat, geef mij de schuld dan maar, dan kunnen we weer verder en hoeven mijn examenleerlingen geen lessen te missen’.

Natuurlijk heb ik dat account niet aangemaakt, dat heb ik hem ook gezegd. Ik sprak ook mijn vermoeden uit dat een leerling mij een streek leverde en dat andere leerlingen van zoiets kleins niet de dupe hoefden te worden. Het gaat om een paar schunnige teksten, naaktfoto’s waren er niet te zien. Ik dacht oprecht dat ik alleen een preek of berisping zou krijgen, maar toen zeiden ze: Oké, dan is het klaar en dan schorsen we je.”

Ik dacht oprecht dat ik alleen een preek of berisping zou krijgen, maar toen zeiden ze: Oké, dan is het klaar en dan schorsen we je

Hij trok daarop zijn verklaring in, schakelde zijn advocaat van de AOb in en er volgde een onafhankelijk onderzoek, mede op aandringen van De Vries. Tot de uitslag was hij geschorst als ordemaatregel, contact met de school was verboden. “Ik voelde me een crimineel. Ze rekten het onderzoek maandenlang en het was vreselijk om thuis te zijn. Het naarste is dat de geruchten door de provincie gonsden. Het heeft mijn vrouw en mij heel wat slapeloze nachten gekost, het voelde zo onrechtvaardig.”

Terwijl het onderzoek nog liep, bereikte De Vries de pensioengerechtigde leeftijd. Doorwerken, wat hij best had gewild, zat er sowieso niet in vanwege een dalend leerlingaantal op zijn school. Een fatsoenlijk afscheid van al zijn collega’s heeft hij niet gekregen. Volgens de school omdat de zaak onnodig is gejuridiseerd, waardoor het onderzoek langer duurde dan gewenst. “Op het moment je alleen via juristen praat, ga je geen feestje vieren”, aldus de rector.
De Vries: “Ik ben niet ontslagen, maar het voelt alsof ik door de achterdeur ben vertrokken. Gelukkig kreeg ik wel veel steun van collega’s, zeker van mijn sectie. Die organiseerde zelf een vijfgangendiner ter afscheid, dat was erg fijn.”

Ik ben niet ontslagen, maar het voelt alsof ik door de achterdeur ben vertrokken

Geen dader

Uiteindelijk blijkt dat het account voor Instabang niet is aangemaakt vanaf een ip-adres dat herleid kan worden naar De Vries. Zijn ipad is binnenstebuiten gekeerd, zonder dat er iets bijzonders is gevonden. Het ip-adres kan echter ook niet herleid worden naar de school en drie van de vier betrokken leerlingen. Van de vierde leerling is het ip-adres nooit bekend geworden. “En laat dat nou net de jongen zijn die naar mijn mening als verdachte in aanmerking komt. Met hem had ik een slechte relatie.”

(Beeld: Nina Maissouradze)

Het onderzoek leverde dus geen dader op. De eigenaar van het ip-adres achterhalen via de politie was geen optie: er is geen sprake van een strafbaar feit. De Vries hoopte dat ouders en collega’s in elk geval ingelicht zouden worden over de uitkomsten van het onderzoek, maar dat gebeurde niet. “De school wilde de zaak liever klein houden, maar voor wie? Meestal doe je dat om iemand niet te beschadigen, maar ik heb er juist baat bij als dit bekend wordt. Als je iemand vijf maanden thuis laat zitten, dan ben je ook verplicht om het groot af te sluiten door de onderzoeksresultaten bekend te maken en ruimhartig je excuses aan te bieden. Hoe kan het dat je mij verdachte laat, terwijl van een leerling de gegevens niet bekend zijn?”

Volgens de school is De Vries verdacht omdat hij de sporen heeft gewist en is niet uit te sluiten dat hij de dader is, hij zou immers ook het account bijvoorbeeld bij McDonalds aangemaakt kunnen hebben. De Vries, strijdbaar: “Maar dat je dus eerst moeite zou doen om in het geheim buitenshuis een account te creëren om dat vervolgens op de ipad van school te gaan openen, is toch heel onlogisch? Bovendien heeft het account precies drie dagen bestaan: het was gewoon een doelbewuste actie om mij te beschadigen."

Het was gewoon een doelbewuste actie om mij te beschadigen

Volgens hem houdt de school het onderzoek uit angst geheim. Daarin wordt hij gesterkt doordat de school passages uit het concept heeft laten schrappen, bijvoorbeeld die waarin andere docenten bevestigen dat leerlingen ook tijdens hun lessen soms spelletjes doen en pornosites bezoeken op de ipad. “Het is een christelijke school en ze zijn als de dood voor de beeldvorming.”
De school ontkent dit. De passages zijn geschrapt omdat ze volgens de rector niet relevant zijn. Eerherstel door de resultaten te openbaren is volgens hem niet aan de orde omdat De Vries nooit ergens van beschuldigd was en het onderzoek dus geen uitsluitsel geeft.

Beschadigd

Ondertussen is de naam van de wiskundeleraar wel beschadigd. “Mijn jongste werd een jaar later nog aangesproken door een andere leerling: ‘Jij bent toch de zoon van die docent die ontslagen is vanwege porno.’ Heel naar, ik ben helemaal niet ontslagen! Ik voel de verantwoordelijkheid naar mijn kinderen toe om het beeld recht te zetten.”

Zijn poging om de school via een kort geding te dwingen de conclusies van het onderzoek te openbaren, mislukte vorig voorjaar. Er was te veel tijd verstreken, waardoor de zaak geen spoedeisend karakter meer had. Hij besloot uiteindelijk zelf zijn collega’s te mailen en de publiciteit te zoeken. “Het levert me veel positieve reacties op, vooral in de trant van ‘ik heb iets soortgelijks meegemaakt’ en ‘wat dapper dat je dit verhaal durft te vertellen’. Daarmee is mijn doel bereikt: tegenwicht bieden aan de negatieve beeldvorming.”

Hij stopt de papieren terug in het linnen tasje dat sinds het kort geding niet meer uit de hoek van zijn kamer is gekomen. Zijn vrouw en kinderen hebben er genoeg van, vandaar dat hij ze beloofd heeft anoniem te blijven. “Het zou alleen maar weer stof doen oprakelen. Ik wil dit verhaal nog eenmaal vertellen om te laten zien hoe makkelijk het voor leerlingen is om je een hak te zetten. Zorg dat de school je beschermt door middel van goede filters en leen je ipad nooit uit”, zegt hij over de les die hij heeft geleerd.

Ik wil dit verhaal nog eenmaal vertellen om te laten zien hoe makkelijk het voor leerlingen is om je een hak te zetten. Zorg dat de school je beschermt door middel van goede filters en leen je ipad nooit uit

De school ziet het verhaal als een trieste geschiedenis met alleen maar verliezers. De rector zegt echter volledig achter de aanpak van toen te staan. “We hebben zo zorgvuldig mogelijk gehandeld en zo waardig mogelijk afscheid genomen, bijvoorbeeld door hem een positieve referentie te geven.” Volgens de school zijn er ‘uitleen-ipads’ beschikbaar waar leerlingen die hun ipad vergeten zijn, gebruik van kunnen maken. Medewerkers die hun ipad uitlenen, zijn zelf verantwoordelijk voor de gevolgen. Als De Vries de situatie bovendien direct had gemeld en de sporen niet had gewist, dan was het niet zo opgelopen als nu.

Mooie sier

AOb-advocaat Frans Lathouwers noemt dit een hypocriete reactie die van weinig zicht op eigen handelen getuigt. “De school wil wel mooie sier maken met modern ipad-onderwijs, maar vervolgens niet goed nadenken over de consequenties door meteen adequate filters te plaatsen. Als het misgaat is dat de schuld van de leraar. De Vries heeft wellicht een onjuiste inschatting gemaakt door het incident niet te melden, maar daar was toen ook geen aanleiding toe, omdat leerlingen en ouders niet ontdaan of geschokt waren. Daarnaast zou ik, als ik een goor account op mijn computer aantref, dat ook direct verwijderen, dat lijkt me logisch. Ik vind het heel kwalijk dat De Vries na zo’n langdurig en uitstekend dienstverband blijkbaar geen enkel krediet heeft.”
Inmiddels werkt De Vries weer met veel plezier op een andere school. “Ik leef voor het onderwijs”, verklaart hij in zijn kamer vol stapels toetsen, onderwijstijdschriften en boeken. “De laatste examentrainingen zaten bomvol en de resultaten liggen ook dit jaar weer rond de 7 gemiddeld. Een leerling weet niet zeker of hij slaagt en vroeg: ‘Meneer, bent u hier volgend jaar ook nog?’ Dat soort signalen doen me goed en wat mij betreft ga ik door tot mijn 70ste. Zo hou ik er na vijftig jaar onderwijs toch een goed gevoel aan over.”

Hans de Vries wil niet met zijn echte naam in het Onderwijsblad. Zijn vrouw en kinderen hebben genoeg van de pijnlijke geschiedenis; hij heeft ze beloofd anoniem te blijven. Om die reden is ook de rector van de school in dit artikel anoniem opgevoerd.

Onterecht beschuldigd en dan?

Vijf tips van AOb-advocaat Frans Lathouwers:

1. Hoor aan wat de klacht en oplossing zijn, maar neem geen beslissing.
2. Zoek onmiddellijk juridische hulp. Door je lidmaatschap van de AOb heb je hier automatisch recht op.
3. Als je geschorst wordt, wat bijna een standaardprocedure is, ga dan niet toch naar school alsof er niets aan de hand is. Daarmee zet je de broze verhouding met de werkgever verder op het spel.
4. Neem nooit contact op met degene die je beschuldigd heeft: leerling of ouders. Het lijkt logisch om dat wel te doen, er is immers sprake van een misverstand, maar door de officiële beschuldiging is er al stelling genomen. Contact opnemen zet de zaak alleen maar op scherp.
5. Praat ook niet met collega’s. Je hebt formeel een juridische relatie met je werkgever. Als die kwaad wil, kan hij zeggen dat je uit de school hebt geklapt. Dat doet de zaak bij de rechter, mocht dat ervan komen, geen goed.