Kabinet bezuinigt: kaasschaaf treft ook onderwijs

Tekst Arno Kersten en Karen Hagen - Redactie Onderwijsblad - 2 mei 2023 - 3 Minuten om te lezen

Na jaren van ongekende uitgaven moet het kabinet nu weer de broekriem aanhalen. De afgelopen maanden zocht minister Sigrid Kaag van Financiën naarstig naar mogelijkheden. Afgelopen vrijdagmiddag was daar eindelijk de Voorjaarsnota, een ingewikkeld boekhoudkundig monstrum dat met de kaasschaaf over de departementale begrotingen gaat. Ook bij onderwijs boekt het kabinet een serie kleine en grotere meevallers en bezuinigingen in.

Doordat de inflatie niet volledig wordt gecorrigeerd lopen het primair en voortgezet onderwijs de komende jaren opgeteld zo’n 560 miljoen euro mis. In beleidsjargon heet dat een ‘additionele bijdrage aan de dekkingsopgave’. Daar komt een bezuiniging van 111 miljoen bij op ‘ondersteunende infrastructuur’ en verder wordt er ook gesneden in subsidies voor zij-instroom. In het hoger onderwijs betalen vooral studenten de prijs. Het - al eerder aangekondigde - stopzetten van de halvering van het collegegeld voor eerstejaars vanaf september 2024 levert zo’n 450 miljoen euro op.

Meevallers

Naast deze en andere kleine ‘ombuigingen’ boekt het kabinet ook alvast honderden miljoenen aan meevallers in. Van de ruim vierhonderd miljoen euro die vorig jaar bleef liggen en naar 2023 is doorgeschoven, gaat er 116 miljoen op aan de bezuinigingsronde. De rest van het overschot wordt verdeeld over allerhande posten, waaronder de "gratis" schoolmaaltijden op basis- en middelbare scholen.

Meevallers zijn de komende jaren mede te verwachten doordat leerling- en studentenaantallen achterblijven bij eerdere ramingen. Dat levert op termijn een structurele plus van 490 miljoen op. Ook hoeft het kabinet minder uit te geven aan studiefinanciering. Verder blijft er ook geld liggen door personeelskrapte, bleek al eerder.

Inflatie

“Het kabinet had andere keuzes moeten maken”, zegt AOb-voorzitter Tamar van Gelder na het bestuderen van de Voorjaarsnota. “Nu kachelen we weer achteruit omdat het kabinet de inflatie voor het onderwijspersoneel niet compenseert. Juist in een sector waar het personeelstekort enorm is, mensen wegrennen en de resultaten dalen, zou er geen twijfel moeten zijn over het compenseren van de inflatie op de salarissen.”

De maatregelen betekenen volgens Van Gelder dat het onderwijspersoneel er in salaris weer op achteruitgaat. Dat is niet de eerste keer. “In het Salarisstappenplan van de AOb noemden we dit al. De overheid zorgt -in steeds wisselende samenstelling- ervoor dat het onderwijs blijft achterlopen.”

Juist in een sector waar het personeelstekort enorm is, mensen wegrennen en de resultaten dalen, zou er geen twijfel moeten zijn over het compenseren van de inflatie op de salarissen

Ook de werkgevers kloppen aan bij de overheid. Van Gelder: “Zij stuurden onlangs een brief aan het kabinet dat er meer geld bij moet om de salarissen op peil te houden. We kunnen zo aan de cao-tafels geen cao afsluiten.”

Winstbelasting

Een doorn in het oog van de AOb is ook de beknibbeling op subsidies die zij-instromers moeten helpen en op doorstroomsubsidies. “In de nota zie ik een bezuiniging staan, dat is heel raar als iedereen constateert dat de tekorten zo groot zijn. Ook de overheid zou de rode loper moeten uitrollen voor iedereen die aan de slag wil in het onderwijs.”

PvdA-Kamerlid Henk Nijboer zei gisteren tegen NPO Radio1 dat de bezuinigingen van tafel moeten. Hij wil onder meer de winstbelasting voor bedrijven verhogen. 'Ík schrok erg om de bezuinigingen op onderwijs, dat had ik niet zien aankomen. Bijna een miljard aan minder geld voor onderwijs. Dat wordt heel technisch beschreven en daarom noemde ik het ook een puzzel. Maar als je bijna een miljard minder aan loon en prijsbijstelling geeft, betekent dat minder geld voor salarissen voor docenten in het basisonderwijs, op het MBO en hoger onderwijs, en dat kunnen wij niet dragen.'

Blijf op de hoogte van al het onderwijsnieuws. Schrijf je in voor de nieuwsbrief Onderwijsblad.