De Academiekus, daar wil je bij zijn Wie is er genomineerd en wie wint de felbegeerde trofee? Mis de uitreiking niet op 14 februari 2022, meld je nu aan! Over de Academiekus/AcademiX? Met deze uitreiking staan we stil bij alle positieve initiatieven voor goede arbeidsomstandigheden in het hoger onderwijs. Samen met jou gaan we op zoek naar voorbeelden uit de praktijk die aantonen dat goed personeelsbeleid mogelijk is. De genomineerden zetten we in het zonnetje. Dat kunnen personen zijn, maar ook een hele organisatie, een campagne, een project of een goed voorbeeld van een verandering op het gebied van personeelsbeleid. Eén van de genomineerden zetten we extra in het zonnetje en wint de AcademieKus/AcademiX. Loting bepaalt wie dit is. 14 februari – 15.30 uur Dit jaar reiken we de prijs uit aan een initiatief dat concreet heeft geleid tot meer vaste contracten op een Nederlandse universiteit. Dit doen we samen met de actiegroepen Casual Academy en 0.7 op maandag 14 februari 2022 vanaf 15.30 uur. De bijeenkomst is online. Ben jij erbij? Meld je aan en ontvang alle informatie die jij nodig hebt om aanwezig te kunnen zijn. Ik ben erbij Lees over de vijf genomineerden hieronder: Een strijder met tomeloze energie Wie: Paula Fikkert, hoogleraar taalverwerving en fonologie Wat: Haar rol als voorzitter van de commissie Erkennen en Waarderen Waar: Radboud Universiteit Nijmegen Een ‘ware strijder met tomeloze energie’, zo wordt Paula Fikkert getypeerd in haar nominatie. Haar rol als voorzitter van de commissie Erkennen en Waarderen vult ze bijzonder in, bijvoorbeeld door iemand van de Jonge Academie medevoorzitter te maken. “Ik wil een leider zijn in dienst van de groep.” Volgens Paula is de wetenschap de afgelopen decennia steeds meer de duimschroeven aangedraaid. “En het treurige is: daar hebben we zelf aan meegedaan. We leverden steeds meer. En nog een beetje meer. Voor nog meer studenten. Voor nog minder geld. Vooral ten koste van de jongere generatie wetenschappers. We zijn het slachtoffer van ons eigen succes.” ‘De ratrace moet stoppen’ Het kantelpunt is nu bereikt, stelt Paula. “De ratrace moet stoppen. Excelleren op een onderdeel is geen garantie meer voor succes, want je wordt afgerekend op wat je liet liggen. Je moet alles doen, tegen arbeidsvoorwaarden zonder perspectief.” Paula maakt zich dan ook zorgen. “Dit systeem put jonge mensen uit en schaadt hen in hun persoonlijke ontwikkeling, in het leven naast de wetenschap. Het leidt tot verlies van talent.” Paula’s drive is duidelijk: een meer stimulerende omgeving voor ‘al die intrinsiek gemotiveerde knappe koppen’. “Regels, controle, onzekerheid en wantrouwen maakt dat mensen met de verkeerde en nutteloze dingen bezig moeten zijn. Terwijl, als we uitgaan van vertrouwen, komen mensen ook beter tot hun recht. Eerlijke arbeidsomstandigheden zijn onderdeel van dat vertrouwen.” Podcast ‘Ik vertrek’: een positieve insteek Wie: Stef Dingemans (MSc MA) en Sanne Frequin (PhD) Wat: Podcast ‘Ik vertrek’ Waar: TAUU, Teaching Academy Utrecht University Volgens Sanne Frequin en Stef Dingemans is er een karavaan van academische nomaden ontstaan: superflexibele, hardwerkende, tijdelijke krachten die zonder zekerheid en perspectief van universiteit naar universiteit hoppen. Deze groep moet een stem krijgen, vinden zij. Daarom maken zij de podcast ‘Ik vertrek’. Dit initiatief komt voor uit de TAAU en wordt ruimhartig gesteund door de Universiteit Utrecht. Sanne: “Wij krijgen een onderwijsaanstelling, maar om interessant te blijven voor de academische arbeidsmarkt móét je onderzoek doen. Dat doen we dan in de avonduren, want als je dit niet doet is je onderzoeksprofiel wellicht te mager om in aanmerking te komen voor een vaste aanstelling. Het adagium ‘je bent wat je publiceert’ is wat ons betreft ook veel te beperkt. Wetenschap is meer dan publicaties uitpoepen.” ‘Karavaan van academische nomaden krijgt stem’ Stef vertrok onlangs zelf bij de Universiteit Utrecht. “Ik had last van die beperkte mal. Bij de Fontys Hogeschool mag ik onderzoek en onderwijs veel meer combineren. Heel waardevol, want ik denk dat je hiermee de nieuwe generatie studenten warm maakt voor de wetenschap.” Het duo stelt dat de problematiek heus wordt onderkend. “Er zijn financiële impulsen, er is goede wil en waardering, maar we zitten met z’n allen vast in het systeem. Er is te weinig bewegingsruimte om stappen te maken.” Sanne en Stef willen met hun podcast op een positieve manier laten zien wat universiteiten mislopen door de huidige carrouselconstructie. “Daarom is er veel aandacht voor de inhoud, met interessante inkijkjes in wetenschappelijk onderzoek.” CentUR: een geclausuleerd vast contract Wie: Prof. Dr. Erwin van der Krabben en Prof. Dr. Arnoud Lagendijk Wat: CentUR, Centre for Urban and Regional Research Waar: Sectie Geografie, Planologie en Milieu, Radboud Universiteit Nijmegen Een ondernemende professor (Erwin van der Krabben) en een professor met een vakbondshart (Arnoud Lagendijk) staan aan de wieg van CentUR, het Centre for Urban and Regional Research. Een entiteit, los/vast van de sectie Geografie, Planologie en Milieu, die postdocs een geclausuleerde vaste aanstelling biedt. De clausule: zolang er projectgelden zijn. En die zijn er. Erwin: “We zijn inmiddels een ware onderzoeksvoorstellenmachine.” ‘We zijn een ware onderzoeksvoorstellenmachine’ Het CentUR is in eerste instantie gecreëerd om postdocs een ‘normale’ baan te kunnen bieden; vast, mét perspectief en reële arbeidsvoorwaarden. Arnoud, tevens voorzitter van het sectorbestuur van de AOb, zorgde voor de juridische puzzel. Hij zocht uit wat er wel en niet kon qua arbeidsvoorwaarden en lobbyde succesvol bij het College van Bestuur en de afdeling P&O. Erwin bouwde het onderzoekscentrum op. “Noem me maar de manager, maar wel van een heel platte organisatie. Dit team van zeer getalenteerde wetenschappers heeft weinig aansturing nodig.” Een groot bijkomend voordeel van deze constructie: expertise blijft in huis en er is meer sprake meer teamwerk. Erwin: “In de wetenschap is er toch vaak sprake van een individueel carrièrepad. Terwijl je juist zoveel met elkaar en van elkaar kunt leren. De teamleden profiteren hiervan, en wij als sectie ook. Zij verzorgen ook onderwijs, begeleiden promovendi en we publiceren samen.” Arnoud meldt een laatste wapenfeit. “Inmiddels zijn al vier CentUR-postdocs doorgestroomd naar een ongeclausuleerd vast contract als universitair docent. Zij kozen ervoor een deel van hun aanstelling te blijven werken als CentUR-onderzoeker.” Het begint met een dappere docent en een advocaat met lef Wie: Twan Kersten, advocaat/partner bij Van As Advocaten Wat: principiële rechtszaak Waar: Rechtbank sector Kanton Leiden Advocaat Twan Kersten won de rechtszaak waarin een Leidse universitair docent een dubieuze verlenging van zijn tijdelijke aanstelling aanvocht en het systeem van tijdelijke aanstellingen aan de kaak stelde. De docent eiste een vaste aanstelling na vele tijdelijke aanstellingen. Het succes van deze gewonnen zaak kent meerdere vaders, stelt Twan. “Allereerst een dappere docent, Arnout van Ree, die het aandurfde om tegen zijn werkgever te procederen. Daarnaast een rechter die een dapper oordeel velde. En ten slotte een advocaat met wat lef.” ‘We hebben een pad geëffend voor andere docenten’ Twan vond het een ‘lekkere’ zaak om zich in vast te bijten. “Deze zaak riep in me op dat ik voor deze groep wilde vechten. Het systeem deugt niet; een grote groep is niet of nauwelijks beschermd. Het leidt tot een onwenselijke tweedeling en onzekere toekomst. Precies wat de rechter ook heeft geoordeeld. Dat systeem hebben we met succes aangepakt.” De uitspraak doet terecht veel stof opwaaien en heeft vergaande consequenties. Arnout zelf kreeg direct zijn vaste aanstelling. En op veel universiteiten is een beroep op deze uitspraak al voldoende. Twan: “We hebben een pad geëffend voor andere docenten, al zijn er nog teveel wetenschappers met tijdelijke aanstellingen.” Volgens de advocaat heeft dit ook te maken met het DNA van de wetenschappers die hij trof. “Het zijn mensen die vooral diepgravend bezig zijn met de inhoud en veel minder met hun rechtspositie”. Daarom zijn tip: “Maak dit onrecht eerder bespreekbaar. Als deze uitspraak daaraan bijdraagt, heeft het zin gehad.” Vast contract voor zzp’ers Wie: Nicole van Os, studiecoördinator/ voorzitter van het LO-overleg Wat: Vast arbeidscontract voor zzp’ers Waar: Academisch Talencentrum, Universiteit Leiden Docent-zzp’ers die worden ingeschakeld bij het regulier onderwijs. Dat klopt niet, vindt Nicole van Os. “Deze specifieke groep valt buiten de cao en is kwetsbaar. Volgens de cao mag inhuur, maar alleen als er sprake is van vervanging bij ziekte of een tijdelijke piek in het werk. En dat was niet het geval.” Nicole deed uitgebreid onderzoek naar de omvang en verwierf steun bij het CvB. “De voorzitter stelde dat er misschien wel werd geopereerd naar de letter van de wet (cao), maar dat de praktijken zeker in strijd waren met de geest van die cao. Hierdoor moest het Talencentrum wel vaste contracten gaan aanbieden. Al ging dat niet meteen goed.” ‘Zorg als organisatie voor je mensen’ Nicole is zeer vereerd met haar nominatie, maar haast zich te zeggen dat die eer ook uitgaat naar Nuno Atalaia, de taaldocent die durfde op te staan. “Zonder zijn lef om deze misstand aanhangig te maken begin ik niets.” Wat haar hielp? “Het tij, denk ik. Er zijn vele initiatieven op dit vlak en heel langzaam is het schip aan het keren. Terecht, zo’n grote flexibele schil is nergens voor nodig en mensen verdienen betere perspectieven. Als organisatie vaar je daar ook wel bij. Immers: zonder mensen kun je als organisatie niet floreren. Zorg dan ook voor je mensen.” Gevraagd naar haar persoonlijke inbreng stelt ze: “Dankzij iemand als Nuno en mijn uitgebreide netwerk kon ik de harde feiten op de juiste tafels leggen. En mijn vasthoudendheid hielp. Dit traject duurde lang, maar je ziet: het is gelukt.” Honourable mentions Harry van Drongelen Iris Breetvelt Ans Bellikaan-Van Limbeek 0.7 en Casual Leiden Susanne Täuber & Nanna Haug Eerdere winnaars In 2021 won hoogleraar Ingrid Robeyns de prijs. Zij zet zich in voor verlaging van de werkdruk. Lees het artikel uit het Onderwijsblad via deze link In 2020 won Marijke Naezer. Lees het artikel via deze link In 2019 wonnen bestuurders Geert ten Dam en Mirjam van Praag de Academiekus. Folia schreef daar een artikel over In 2017 won Tweede Kamerlid voor de SP Jasper van Dijk.