Onderwijsondersteuners werken veel buiten eigen takenpakket
Bijna 60 procent van de onderwijs- en leraarondersteuners voert werkzaamheden uit die buiten hun takenpakket vallen. Zo geven oop’ers aan dat zij voor de klas staan als een schoolbestuur met de handen in het haar zit bij een zieke docent. Door de coronapandemie en het lerarentekort komt dit vaker voor.
Beeld: Arbeidsmarktplatform primair onderwijs
Dat is één van de conclusies uit een recent rapport van het Arbeidsmarktplatform Primair Onderwijs, een samenwerkingsorganisatie van bonden en werkgevers. Voor het onderzoek zette het platform een online enquête uit waar 360 oop’ers aan deelnamen. Ook de werkgevers konden hun ervaringen delen, 570 bestuurders, directeuren en hrm-verantwoordelijken vulden de vragenlijst in. Daarnaast zijn er zeven assistenten geïnterviewd.
Voor de klas
De uitkomsten laten zien dat ondersteuners vaak taken uitvoeren die helemaal niet op hun bordje horen te liggen: 57 procent geeft aan dit te doen. Ongeveer een kwart weet niet of hier sprake van is en 17 procent zegt aan alleen taken uit te voeren waarvoor ze zijn aangenomen. Opvallend is dat bestuurders veel minder vaak van mening zijn dat deze groep medewerkers taken uitvoert buiten hun functieprofiel dan de assistenten zelf.
De uitkomsten laten zien dat ondersteuners vaak taken uitvoeren die helemaal niet op hun bordje horen te liggen
Beide groepen geven aan dat assistenten vooral in noodgevallen voor de klas worden gezet als er geen bevoegde leraar voorhanden is. Dit is sinds corona en vanwege lerarentekorten vaker nodig. Meestal gaat het om vervanging van een leraar die kort ziek is. Toch geeft een deel van de assistenten aan dat het niet alleen om incidentele vervangingen gaat. Zij draaien meerdere dagen per week, structureel, zelfstandig een klas. In een van de interviews zegt een onderwijsassistent: ‘Ik ben vierdejaars pabostudent. Wegens uitval van een collega ben ik dit schooljaar gestart met lesgeven voor 3 dagen per week. In januari start hier dan ook mijn LIO bij. Ik vind het leuk om te doen, omdat ik naast mijn werk ook een pabo-opleiding volg. Wel is het zo dat dit vaak ook de goedkoopste oplossing is, omdat ik hier niks extra's voor krijg.’
Oop'er die zelfstandig een klas lesgeeft: 'Wel is het zo dat dit vaak ook de goedkoopste oplossing is, omdat ik hier niks extra's voor krijg'
Van de werkgevers geeft een vijfde aan dat onderwijsassistenten zelfstandig voor de klas worden gezet in noodgevallen. Een hrm’er zegt: ‘Vanwege corona staan sommige oop’ers in nood zelfstandig voor een klas. Dit mag echter alleen in nood en voor korte duur. Dit was voor de corona niet aan de orde.’
Het blijft niet bij het inspringen voor een zieke docent, scholen zetten assistenten ook in voor administratie-en conciërgewerkzaamheden, schoonmaak (vaker door de hygiënemaatregelen van het RIVM), oudergesprekken, toetsen analyseren en handelingsplannen (opstellen, uitvoeren en evalueren).
Veranderingen
Door corona ziet 15 procent van de assistenten dat hun werk blijvend is veranderd, zo werken ze meer online. De grote meerderheid, 85 procent, ziet geen verandering. Een derde van de bestuurders verwacht dat assistenten in de toekomst andere vaardigheden nodig hebben, vooral digitaal zodat ze leraren meer ondersteuning kunnen geven bij lessen op afstand. Meer kennis over leerlijnen, het geven van instructie en communicatievaardigheden zijn andere gebieden waar kennis nodig is, denken de werkgevers.
Tevreden
Over het algemeen zijn de oop’ers en de lerarenondersteuners wel tevreden met hun takenpakket. Acht op de tien assistenten gaf dit in de enquête aan. Ook de onderlinge samenwerking met collega’s verloopt volgens 94 procent van de ondervraagden goed. Minder blij zijn ze met de financiële waardering. ‘Ze worden over het algemeen niet gecompenseerd wanneer zij een leraar vervangen’, zo staat in het rapport. ‘Dit willen zij wel graag.’
Ondersteuners worden over het algemeen niet gecompenseerd wanneer zij een leraar vervangen
Functiebeschrijvingen
In de jongste cao primair onderwijs is een afspraak gemaakt over de vaak verouderde functiebeschrijvingen van ondersteuners. De bedoeling daarvan was dat ondersteuners sneller doorstromen naar hogere salarisschalen, omdat er nieuwe functies bijkomen met salarisschaal 5 en 6. Veel oop’ers zitten ‘vast’ in schaal 4. Schoolbesturen moesten het functiegebouw dus grondig bekijken. Dat is nog lang niet overal gebeurd: bijna 29 procent van de onderwijs- en leraarondersteuners zegt dat op hun school de functiebeschrijvingen zijn herzien. Van de bestuurders geeft 60 procent juist aan dit gedaan te hebben. Ook is een op de vijf ondersteuners ontevreden of zeer ontevreden over de nieuwe functieomschrijving en de mate waarin die aansluit bij de dagelijkse praktijk. Onvrede heerst ook over de nieuwe functie-indeling, de onderbouwing daarvan en het salaris.
Toename
De groep ondersteuners in het primair onderwijs is de afgelopen jaren toegenomen. Het arbeidsmarktplatform ziet dat bijvoorbeeld in het aantal vacatures. Dat is gestegen van 1950 in 2018-19 naar 2320 vacatures in het schooljaar erna. Ook studeren er meer onderwijsassistenten af. Het aantal ondersteuners is tussen 2015 en 2019 gestegen met zo’n 30 procent.
