Universiteiten: Weg met taaltoets, laat internationalisering aan ons over
Wij kunnen de internationalisering zelf wel in goede banen leiden, zeggen de universiteiten. Maar dan moet de politiek wel de dreiging van een ‘taaltoets’ voor bacheloropleidingen wegnemen. AOb-bestuurder Douwe van der Zweep maakt zich zorgen om de internationale collega's. "De universiteiten lopen nu vooruit op een wet waarop wij grote kritiek hebben."
Beeld: Typetank
In de Randstad worden alle psychologieopleidingen weer Nederlandstalig, beloven de universiteiten. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor econometrie in Tilburg. Bovendien willen de universiteiten in het hele land minder studenten toelaten bij Engelstalige bacheloropleidingen.
Alles bij elkaar komen er straks tweeduizend internationale wo-bachelorstudenten minder, vergeleken met het piekjaar 2022/2023, zeggen de universiteiten, zodat er circa 16.766 internationale eerstejaars overblijven. (De daling is overigens al ingezet: het zouden er ongeveer 700 minder worden dan in het huidige studiejaar.)
Alles bij elkaar komen er straks tweeduizend internationale wo-bachelorstudenten minder, vergeleken met het piekjaar 2022/2023
Want de komst van buitenlandse studenten levert hier en daar problemen op, erkennen ze. Sommige opleidingen worden te groot en in bepaalde steden is er eigenlijk ook te weinig studentenhuisvesting.
Voorwaarde
Maar ze stellen wel één voorwaarde voor deze ‘zelfregie’. Het kabinet moet de ‘toets anderstalig onderwijs’ voor bestaande bacheloropleidingen schrappen.
Eigenlijk wil het kabinet het hele Engeltalige bacheloronderwijs door de zeef halen: is het wel doelmatig of kan het beter in het Nederlands? Elke opleiding zou zich moeten verantwoorden. Dat is onderdeel van het wetsvoorstel Internationalisering in balans.
Met een vermindering van het aantal Engelstalige opleidingen (en dus het aantal internationale studenten) wilden PVV, VVD, NSC en BBB aanvankelijk 293 miljoen euro per jaar bezuinigen. Na een compromis met de christelijke oppositie en JA21 werd dat 168 miljoen euro per jaar, waarvan meer dan 60 procent voor de universiteiten en de rest voor het hbo.
“Amputatie”
Voor nieuwe opleidingen kun je die taaltoets wel invoeren, erkennen de universiteiten, maar voor het huidige aanbod is dat zinloos. Het levert alleen maar bureaucratie op en het stort het hoger onderwijs in onzekerheid: je bent al snel een paar jaar verder voordat je weet welke opleidingen overblijven, redeneren ze.
En zolang die dreiging van een taaltoets in de lucht hangt, gaan universiteiten zelf nog niet aan de slag. Anders zou het kunnen dat ze na hun zelfregie “een tweede vorm van amputatie” over zich heen krijgen, zegt voorzitter Caspar van den Berg van universiteitenvereniging UNL in een online persconferentie. Het zou sneller en beter gaan als de politiek hen met rust laat.
“Naar rato”
Hoeveel de afzonderlijke universiteiten precies gaan inleveren? Het gaat “naar rato”, zegt Anton Pijpers, voorzitter van de Universiteit Utrecht en ‘kartrekker’ van de zelfregie. Maar precieze getallen en percentages per universiteit wil hij niet noemen. Sommige opleidingen zullen immers krimpen, legt hij uit, terwijl andere opleidingen juist mogen groeien.
Dat laatste gaat om bacheloropleidingen in sectoren als bèta, techniek, AI en het onderwijs, waar de Nederlandse arbeidsmarkt een schreeuwend tekort kent. Daarvoor willen ze meer internationals kunnen werven.
Mogelijk kijken sommige algemene universiteiten met scheve ogen naar de vier technische universiteiten, die meer ruimte voor internationals krijgen. Delft, Eindhoven en Wageningen zullen “uit solidariteit met de andere universiteiten” ook een kleine Engelstalige opleiding omzetten naar het Nederlands of stopzetten, beloven ze. Twente staat daar niet bij.
Politiek
De onderwijscommissie van de Tweede Kamer debatteert volgende week onder meer over dit onderwerp; vandaar de timing van dit voorstel. Ook moet de minister nog altijd bedenken hoe hij – zoals afgedwongen door de oppositie – de
klap voor opleidingen in grens- en krimpregio’s gaan verzachten.
Ook moet de minister nog altijd bedenken hoe hij – zoals afgedwongen door de oppositie – de klap voor opleidingen in grens- en krimpregio’s gaan verzachten
De universiteiten zijn overigens niet van plan om deze voornemens in een lijst afspraken met het kabinet te gieten. Het vorige bestuursakkoord (waarin extra geld werd beloofd) is immers overboord gezet; daarover spannen de universiteiten rechtszaken aan. Deze nieuwe zelfregie zullen ze in onderling bindende afspraken vastleggen, is het plan.
Hoogste standaarden
AOb-bestuurder Douwe van der Zweep maakt zich grote zorgen om met name de internationale collega's die werken aan universiteiten. "De universiteiten lopen nu vooruit op een wet waarop wij grote kritiek hebben. In de wet ontbreekt noodzakelijk flankerend beleid, zoals recht op scholing in de Nederlandse taal, redelijke termijnen en andere waarborgen. Die eisen we nu van UNL. Wij accepteren geen gedwongen ontslagen en een nog hogere werkdruk. We houden de universiteiten aan de hoogste standaarden van goed werkgeverschap."
