Paarse Vrijdag viert jezelf zijn in de klas

Tekst Karen Hagen - Redactie Onderwijsblad - 5 december 2025 - 8 Minuten om te lezen

In paars overhemd mbo-docent Jaser Husseini die werkt bij de opleiding Autotechniek op het ROC Nijmegen. Beeld: COC Nederland

Elf keer werd de regenboogvlag gestolen uit de garage van de mbo-opleiding Autotechniek. Jaser Husseini, mbo-docent bij de opleiding, voelde boosheid. “Hoe durf je die vlag weg te halen, eigendom van de school. Dit betekent veel voor studenten. Zeker toen ik erachter kwam dat het om een collega ging”, zegt Husseini. Hij ging het gesprek aan. “Ik kwam erachter dat zijn zus erg gepest werd toen zij destijds op haar school uit de kast kwam. Mijn collega dacht: ik wil onze studenten beschermen. Hij haalde die vlag dus uit liefde weg en is een ally (zie begrippenlijst in kader hieronder, red.), al was dat niet de juiste manier. Een gesprek van collega tot collega hielp enorm.” 

Hij haalde die vlag dus uit liefde weg. Een gesprek van collega tot collega hielp enorm

In het klaslokaal van basisschoolleraar Dennis van der Ent Braat, leerkracht groep 6, hangt standaard een regenboogvlag. Paarse Vrijdag is op zijn school onderdeel van het hele team geworden. Dat was niet altijd zo. “Het begon vanuit mij heel klein met wat vlaggetjes in de lokalen”, zegt de leerkracht die een subtiel horlogebandje draagt in regenboog-kleuren. “Door de jaren heen is het groter geworden. Nu hangen er door de hele school vlaggen.” Ook daalde het aantal leerlingen dat thuis werd gehouden. “Er was veel desinformatie, sinds een paar jaar sturen we ouders een brief. Nu blijft van de bijna 400 leerlingen slechts een handjevol thuis. Begin klein en probeer het als een olievlek te verspreiden.” 

Mbo-docent Jaser Husseini. Beeld: COC Nederland

Het is in 2025 de vijftiende keer dat Paarse Vrijdag op scholen gehouden wordt. Dit jaar voor het laatst op 12 december, COC Nederland verzet de dag vanaf volgend jaar naar oktober vanwege de december-drukte op scholen. Aandacht is nodig, zegt Jeroen Horvers, pedagoog en programma-manager bij COC Nederland. “Lhbti’ers worden meer gepest dan niet-lhbti’ers. In het po hebben we het over percentages van 34 procent en 15 procent. In het voortgezet onderwijs om 18 en 6 procent.” Paarse Vrijdag begon ooit als ‘georganiseerde solidariteitsactie’, inmiddels besteden duizenden scholen aandacht aan de dag, sinds 2019 ook basisscholen. Horvers: “We hopen dat Paarse Vrijdag ooit niet meer nodig is.” 

1. Ga het gesprek aan: dialoog, dialoog, dialoog

Mbo-docent Jaser Husseini die lesgeeft bij techniek-opleidingen hoorde dat lhbti-jongeren niet voorkomen op deze opleidingen. “Die kiezen niet voor autotechniek”, zeiden collega’s. “Dat klopt natuurlijk niet. Het gesprek aangaan zorgt voor bewustzijn. Heb het met collega’s niet alleen over het curriculum of de lessen die je gaat geven. Zo vroeg ik aan collega’s tijdens een studiedag om een foto van zichzelf mee te nemen toen ze zo oud waren als onze studenten. Wie was je toen? Wat ging er door je heen? Een collega vertelde dat hij het heel moeilijk had toen hij in de kast zat. Andere collega’s reageerden. Je begint bij het docententeam en dat vertaal je samen door naar de klas.”  
Jeroen Horvers van COC vult aan: “Ga bij gesprekken zitten op empathie, niet op kennisoverdracht. Zo open je een gesprek.” 

2. Docenten zijn rolmodellen, school geeft een weerwoord 

Onderschat sociale media niet, zegt mbo-docent Husseini. “Wees je bewust dat jouw leerlingen de hele dag filmpjes zien en er soms wel 5 uur per dag op zitten. School kan dan één van de weinige plekken zijn waar een weerwoord gegeven wordt. Wees je daar bewust van, jouw oordeel doet ertoe.” Horvers legt uit: “Straf nooit een leerling voor ideeën die hij heeft. Als leerlingen thuis een ander verhaal horen, is juist een docent belangrijk. School kan de enige plek zijn om ‘goedkeuring’ te krijgen om queer (zie begrippenlijst, red.) te zijn. Besef dat sommige leerlingen zowel thuis als op school niet tot de norm behoren.” 

3. In de jaartaak: uren voor GSA  

Bas Hageman werkt als docent aardrijkskunde en is Gender and Sexuality Alliance (GSA)-coördinator op zijn school. Hij wijst op de taakuren die elke docent heeft. “In de kerndoelen staat dat scholen aandacht deze onderwerpen moeten geven. Ik heb hier uren voor gekregen in mijn jaartaak. Dat maakt echt verschil, het is dus geen vrijwilligerswerk. Betrek ook je collega’s en directie erbij, zodat het een verantwoordelijkheid wordt van allemaal.”  

Bas Hageman is docent aardrijkskunde en GSA-coördinator op zijn middelbare school. Beeld: COC Nederland

4. Wees open naar ouders 

Op de basisschool van Dennis van der Ent Braat sturen ze ouders sinds een aantal jaar een brief. “Na sinterklaas gaat de brief direct de deur uit. Daarin vertellen we wat we gaan doen op Paarse Vrijdag en we nodigen soms ouders uit om lessen bij te wonen wat direct de ouderbetrokkenheid vergroot. Zo horen ze positieve verhalen en laat je zien dat ouders helemaal vrij zijn om te weten waar we het in de klas over gaan hebben. Het verzuim onder leerlingen nam hierdoor enorm af.” Horvers tipt om een ouderavond te organiseren: “Dan ben je alle vragen voor en als er bijvoorbeeld desinformatie rondgaat, bel dan andere scholen in de buurt te checken hoe zij hiermee omgaan.” 

5. Zet het in de jaarplanning, schoolgids of schoolvisie

Om het in beleid te krijgen op jouw school is een concrete eerste stap de jaarplanning, zegt basisschoolleerkracht Van der Ent Braat. “Vul het net als sint en kerst in. Het is een klein begin, net als het opnemen in de schoolgids.” Horvers verwijst naar de directeuren en schoolbesturen. “Ik ken een bestuurder die voor ‘radicale inclusie’ staat en dit als schoolvisie heeft voor alle scholen die onder de stichting vallen. Het is aan de scholen zelf hoe ze het willen uitvoeren, maar daarmee geef je wel aan waar je voor staat en dat het is geborgd.” Bas: “Collega’s en de directie erin betrekken is belangrijk.” 

6. Veranker Paarse Vrijdag en GSA 

“Pas op dat het niet op één queer-docent draait en als die vertrekt het volledig uit de school verdwijnt”, zegt Jeroen Horvers van COC. “Directeuren moeten staan voor hun docenten en zoek bondgenoten”, zegt Bas Hageman die op zijn school GSA-coördinator is. “Leerlingen vinden het heel spannend, als ze zien dat er docenten zijn die hun bondgenoot zijn, dan kan dat goed werken.” Bedenk dat het soms voor een queer collega belastend kan zijn om steeds dingen of zaken uit te leggen. “Voor jou is het de eerste keer dat je het hoort, die collega zegt het al voor de honderdste keer. Het kan een verademing zijn als een niet queer-collega helpt”, zegt Horvers.

7. Lees je in en blijf bij de feiten 

Probeer je in te lezen. Op de website van COC Nederland vind je veel materiaal ook over diversiteit in het algemeen en breder dan Paarse Vrijdag. Van der Ent Braat: “En zeg het ook eerlijk als je iets niet weet. Dat mag ook.” 

8. Maak een scheiding tussen privé en professie

“Leer te scheiden tussen jou als privépersoon en als professional”, zegt Horvers. “Stel je bent een christelijke docent en je hebt privé niet zo veel met lhbti dan heb je daarnaast je taak als docent die je serieus neemt. Je wil leerlingen toch leren samenleven en blijf vooral bij de feiten en dat normen en waarden naast elkaar kunnen bestaan. En dus vertel je leerlingen er wel over.  Als professional reageer je anders dan privé.” 

9. Symbolen doen ertoe en reikwijdte kost tijd

Het effect van Paarse Vrijdag kan maanden later nog doorspelen. Symbolen zoals stickers doen ertoe. “Leerlingen onthouden dat jij een symbool op je laptop plakt. En kunnen dan maanden later bij jou binnenlopen.” Bas: “Het heeft tijd nodig om in het dna van een school te groeien.”