Oppositie van links tot rechts wil bezuinigingen op onderwijs uit Voorjaarsnota van tafel
Oppositiepartijen in de Tweede Kamer, van links tot rechts, willen ruim 400 miljoen aan onderwijsbezuinigingen uit de Voorjaarsnota van tafel halen. Een groot deel van de linkse oppositie wil nog verder gaan en de complete anderhalf miljard aan eerdere en nieuwe besparingen terugdraaien.
Beeld: Tweede Kamer
De ingrijpende bezuinigingen op onderwijs (zie kader verderop) roepen veel verzet op, zowel in het onderwijs als in de politiek. Net zoals dat na Prinsjesdag gebeurde, valt de oppositie ook nu in twee grote blokken uiteen die elk hun eigen voorstellen doen.
CDA, ChristenUnie, SGP, JA21 en D66 willen samen voor 407 miljoen aan bezuinigingen uit de Voorjaarsnota terugdraaien, waaronder het schrappen van de onderwijskansenregeling. NSC-Kamerlid Folkert Idsinga sprak van een "sympathiek" voorstel. Voor de dekking moeten ze nog wel aan de slag, want met het ingediende voorstel krijgen ze de coalitie niet mee, zo bleek vandaag tijdens het debat in de Tweede Kamer.
Kritiek
Het is hetzelfde 'monsterverbond' dat eind vorig jaar tekende voor de politieke deal waarmee de onderwijsbezuinigingen met 750 miljoen werden verlaagd. Maar dit keer inclusief D66, de partij die destijds afhaakte omdat in haar ogen te veel bezuinigingen in stand bleven. Uiteindelijk hielpen de christelijke partijen en JA21 het kabinet in de Eerste Kamer aan een meerderheid voor 1,1 miljard aan onderwijsbezuinigingen, iets wat hen op kritiek kwam te staan. De partijen zelf hebben er de pee over in dat de coalitie na de politieke deal toch weer met nieuwe onderwijsbezuinigingen op de proppen kwam.
Het andere blok wordt gevormd door GroenLinks-PvdA, PvdD, Volt, SP en Denk. Zij hebben samen een voorstel ingediend om de complete anderhalf miljard aan onderwijsbezuinigingen van tafel te krijgen. Het gaat om de bezuinigingen uit de Voorjaarsnota, maar ook om de besparingen die al door de Eerste Kamer zijn aangenomen. De partijen willen hun voorstel financieren met verschillende maatregelen, zoals het bestrijden van constructies om winstbelasting te ontwijken, een belasting op digitale diensten en het afschaffen van fossiele subsidies. "Wij vinden het cruciaal dat het onderwijs versterkt wordt in plaats van verarmd", aldus Tweede Kamerlid Tom van der Lee namens GroenLinks-PvdA tijdens het debat over de Voorjaarsnota vandaag.
Wij vinden het cruciaal dat het onderwijs versterkt wordt in plaats van verarmd
D66 streeft hetzelfde doel na - alle onderwijsbezuinigingen terugdraaien - maar verschilt van mening over de dekking en heeft in haar eentje een eigen amendement ingediend. Dat moet betaald worden door het eigen risico in de zorg minder te verlagen dan voorgenomen was. "Broddelwerk", noemde D66-Kamerlid Hans Vijlbrief de Voorjaarsnota, die twee maanden terug na koortsachtig nachtelijk overleg te elfder ure tot stand kwam. "De bezuinigingen op onderwijs raken kwetsbare kinderen. Het getuigt bovendien ook van economische roekeloosheid, het kabinet zet opnieuw het mes in de kenniseconomie."
Het demissionaire kabinet van VVD, NSC en BBB zal zaken moeten doen met andere partijen, linksom of rechtsom. De coalitie had en heeft geen meerderheid in Eerste Kamer, en met het vertrek van de PVV nu ook niet meer in de Tweede Kamer. Begin juli wordt er gestemd over de Voorjaarsnota.
Bezuiniging op bezuiniging
Half april kwam de toenmalige coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB met de Voorjaarnota, een update van de begroting die op Prinsjesdag het licht zag. Die bevat ruim 400 miljoen euro aan nieuwe onderwijsbezuinigingen, bovenop de 1,1 miljard aan besparingen die al door de Eerste Kamer is. Daarmee komt de teller nu op anderhalf miljard aan structurele bezuinigingen op onderwijs.
| Onderwijsbezuinigingen uit de Voorjaarsnota | |
| Onderwijskansenregeling vo | 177 miljoen |
| Basisvaardigheden funderend onderwijs | 48 miljoen |
| Verlaging bekostiging mbo | 21 miljoen |
| Verlaging bekostiging ho | 59 miljoen |
| Praktijkleren (stageplaatsen beroepsonderwijs) | 20 miljoen |
| Loon- en prijsbijstelling | 52 miljoen |
| Resterende bezuinigingen (waaronder begeleiding starters en schoolleiders en de doorstroom vmbo-mbo-hbo) | 30 miljoen |
| Totaal | 407 miljoen |
Ook andere, meer algemene maatregelen uit de Voorjaarsnota raken het onderwijs, zoals een jaarlijkse korting van 100 miljoen euro vanaf 2029 op de arbeidsvoorwaarden in de publieke sector.
De meest omstreden nieuwe bezuiniging is het schrappen van de onderwijskansenregeling in het voortgezet onderwijs. Deze maatregel roept veel protest op in het onderwijs en de politiek. Samen met andere organisaties zette de AOb een petitie op touw, die in een paar weken tijd meer dan 22 duizend steunbetuigingen opleverde. Staatssecretaris Mariëlle Paul erkende onlangs dat de bezuiniging veel kwetsbare leerlingen zal treffen, maar ze ziet naar eigen zeggen geen politieke ruimte om de regeling overeind te houden. Daarmee ligt de bal bij de Tweede Kamer om de Voorjaarsnota te vertimmeren.
De AOb voert van meet af aan actie tegen de plannen. Afgelopen jaren waren er tal van demonstraties en stakingen, die tienduizenden docenten, medewerkers en studenten op de been brachten. Zoals de massale demonstratie op het Malieveld in november en afgelopen voorjaar de lange reeks estafettestakingen door het hele land.
Aftrap van de estafettestakingen begin maart in Leiden
