Visie op inzet onderwijsondersteuners ontbreekt op veel scholen

Tekst Karen Hagen - Redactie Onderwijsblad - 17 april 2025 - 3 Minuten om te lezen

Bij een eventuele visie gaat het erom wat scholen met de inzet van oop’ers willen bereiken. Beeld: Typettank

Deze percentages staan in onderzoek  van Centerdata, Caop en Mooz in opdracht van het ministerie van Onderwijs. Bij een eventuele visie gaat het om de rol van ondersteuners voor de klas, wat scholen met de inzet van oop’ers willen bereiken en welke werkzaamheden zij wel of niet op zich nemen. Oop’ers met een overzichtelijk takenpakket missen zo’n visie op hun inzet niet. Collega’s met een minder afgebakend pakket ervaren wél dat er daardoor ‘werk over de schutting wordt gegooid’. 

Groter aandeel oop'ers in schoolteams

De auteurs van het rapport deden literatuuronderzoek, hielden een online steekproef onder scholen en organiseerden focusgroepen. Het ministerie wilde weten hoe oop’ers behouden kunnen blijven voor het onderwijs en hoe scholen ze op dit moment inzetten. Dat is extra van belang nu schoolteams gemiddeld voor een steeds groter deel uit oop’ers bestaan. 

Door het ontbreken van kaders of een visie worden oop’ers ook ingezet voor werkzaamheden waar zij niet bevoegd voor zijn, zien de onderzoekers. Dat kan gaan om kleine klusjes, zoals materialen neerleggen, maar ook om taken die bij een hogere salarisschaal horen, zoals inspringen wanneer een leraar afwezig is. 

Bewaken

Onder deze omstandigheden is het voor oop’ers soms lastig om hun werkdruk en eigenlijke takenpakket te bewaken. In het primair onderwijs is het onderscheid tussen onderwijsassistenten en lerarenondersteuners soms niet duidelijk. Oop’ers geven in het rapport aan dat deze twee functies vaak hetzelfde takenpakket hebben op de school. ‘Het komt voor dat onderwijsassistenten het werk van een lerarenondersteuner doen zonder daarvoor betaald te worden’, aldus de onderzoekers. In de focusgroep gaven oop’ers aan dat zij soms zien dat scholen de hoger betaalde functie van lerarenondersteuner bewust niet creëren, omdat dat hogere kosten voor de school met zich mee zou brengen. 

Verschillen

Er zitten tussen schoolbesturen veel verschillen in de inzet van ondersteuners in de klas. Zo kiest een kwart van de scholen ervoor oop’ers op specifieke taken in te zetten. De overige scholen kiezen juist voor een brede inzet of een combinatie van beide. Veel oop’ers nemen naast een specifiek takenpakket een lijst van ad-hoc taken op zich. Bijna alle geïnterviewde oop’ers geven aan dat zij grenzen moeten stellen, om te voorkomen dat ze teveel ad-hoctaken krijgen. Veel afstemming over taken vindt plaatst op persoonsniveau. 

Een oop’er uit het voortgezet onderwijs zegt dat je zeker op een kleine school moet opletten. ‘Daar krijg je er vaak taakjes bij. Je moet daarmee oppassen: voor je het weet ben je verantwoordelijk voor het papier in het kopieerapparaat.’

Je moet oppassen: voor je het weet ben je verantwoordelijk voor het papier in het kopieerapparaat

Een overkoepelende, landelijke visie op de inzet van oop’ers kan helpen. Op dit moment is die er nog niet en daardoor is het voor schoolorganisaties lastiger om een eigen visie te ontwikkelen, vertellen deelnemers aan de focusgroep. Ook een beroepsbeeld kan helpen, vinden de onderzoekers. ‘Het creëert meer duidelijkheid over oop’ers in de klas en hun doorgroeimogelijkheden’. 

Doorgroeien

Het ontbreken van functieschalen met een hoger salaris is de oop'ers een doorn in het oog. Doorgroeien is daardoor lastig. Ook geven de meeste oop’ers aan dat ze in hun eigen functie stappen willen zetten. ‘Ze willen meer diverse en complexe taken op zich nemen of zich inhoudelijk specialiseren’, aldus het rapport. 

Meerwaarde

Oop'ers zijn van meerwaarde voor de scholen, zo concluderen de onderzoekers. In het primair onderwijs helpt hun aanwezigheid leraren met differentiëren, het lesgeven op meerdere niveaus. Ook bieden zij extra handen in de klas en dragen zij bij aan een lagere werkdruk voor leraren.