Onzekerheid over Onderwijskansenregeling blijft
Een meerderheid van de Tweede Kamer wil de Onderwijskansenregeling behouden, maar niemand weet hoe. En dus wordt deze heetste aardappel van de onderwijsbegroting waarschijnlijk doorgeschoven naar Prinsjesdag.
Beeld: Typetank
Gisteravond debatteerde de Tweede Kamer over de nieuwe bezuinigingen op onderwijs, die opdoken in de Voorjaarsnota. Coalitiepartij NSC liet vooraf aan RTL-nieuws weten dat zij de Onderwijskansenregeling wil behouden. D66, JA21, CDA, ChristenUnie, SGP, SP, GroenLinks-PvdA én NSC dienden een motie in om de bezuiniging op ‘onderwijskansen van de allerkwetsbaarste kinderen te heroverwegen’.
Ongeveer 900 middelbare scholen in Nederland maken al dertig jaar gebruik van de Onderwijskansenregeling, vertelde Henk Hagoort van de VO-raad eerder aan het Onderwijsblad. Het zijn vooral praktijkscholen en vmbo’s die hoge percentages leerlingen hebben in een lastige thuissituatie. Zij gebruiken het geld bijvoorbeeld voor kleinere klassen, extra ondersteuning en huiswerkbegeleiding.
De motie Rooderkerk over het behoud van de Onderwijskansenregeling is kansrijk, maar tilt de gewenste heroverweging wel over het zomerreces heen, naar augustus. En daarmee naar de besprekingen voor de volgende onderwijsbegroting, die van 2026. Het lukt de Kamer tot nu toe niet om het geld te vinden waardoor de regeling kan blijven bestaan. Hiervoor is jaarlijks 177 miljoen euro nodig.
Actievoeren werkt
Thijs Roovers, voorzitter van de AOb reageert: “Dat een Kamermeerderheid zich uitspreekt tegen het schrappen van de onderwijskansenregeling én dat zowel minister Bruins en als staatsecretaris Paul hebben toegezegd zich in te spannen om die bezuiniging terug te draaien, is te danken aan de acties van het hele onderwijsveld."
"We zijn samen opgetrokken tegen deze pijnlijke bezuiniging op geld waar 455.000 kwetsbare leerlingen gebruik van maken. Het heeft dus zin om te strijden tegen slechte kabinetsplannen. Dit demissionaire kabinet kan er zeker van zijn dat we doorgaan tot álle bezuinigingen op het (hoger) onderwijs van tafel gaan. Want een kabinet dat bezuinigt op onderwijs, zet Nederland in zijn achteruit.”
De onderwijsbegroting zit potdicht
Verschillende oppositiepartijen stelden al oplossingen voor (amendement GroenLinks-PvdA, amendement D66) om onder andere de Onderwijskansenregeling te redden. Kon er niet wat afgeroomd van de winst op digitale diensten? Of kunnen constructies om winstbelasting te ontwijken verder worden tegengegaan? Nee, liet de minister van Financiën voorafgaand aan het debat al weten. Hij ontraadde deze voorstellen.
De woede over het afschaffen van de onderwijskansenregeling, onderdeel van een totaalpakket van ongeveer anderhalf miljard euro aan onderwijsbezuinigingen, was gisterenavond heel duidelijk. Signalen uit het onderwijsveld en 22.000 handtekeningen tegen het schrappen van de regeling, waren doorgekomen in Den Haag.
Bewindslieden van het demissionaire Kabinet Schoof I gaven wederom aan de maatregel zelf ook ‘lelijk’ en ‘pijnlijk’ te vinden. Maar, zei staatsecretaris Paul, de onderwijsbegroting zit potdicht: “Elk alternatief doet ergens pijn. De ruimte op de onderwijsbegroting is politiek sterk begrensd.”
Haar partijgenoot Arend Kisteman was in de Tweede Kamer duidelijker: “De VVD kiest voor onze veiligheid, voor defensie. Dat is de reden dat we ervoor kiezen om in het onderwijs bepaalde bezuinigingen te doen.”
Opmerkelijk
Kistemans bijdrage aan het debat was opmerkelijk. Hij gaf als enige aan niet verder te willen praten over de Onderwijskansenregeling: “Het is ongelabeld geld en we weten niet eens helemaal zeker of dat wel zijn doel raakt. Daarom kiezen wij ervoor om op die regeling te bezuinigen, zodat wij ergens anders geld kunnen uitgeven.”
Zijn stellingname kon op veel kritiek rekenen van onder andere D66-onderwijswoordvoerder Ilana Rooderkerk: “Dit geld gaat rechtstreeks naar extra ondersteuning voor kinderen die dit het hardst nodig hebben. We weten dat het doelmatig is, omdat alle leraren en schoolleiders die in protest komen tegen deze bezuiniging ons dit vertellen.”
VVD-staatssecretaris Paul zegde toe zich wel ‘ten volle te gaan inzetten’ om dekking te vinden voor de onderwijskansenregeling: “De rek uit de eigen begroting is weg. Ik voel er ook helemaal niks voor om het ene gat met het andere te dichten. Maar ik weet ook dat andere bewindspersonen op andere ministeries niet klaarstaan om te zeggen: stas Paul, doe een graai en zorg dat je met mijn middelen jouw problemen kunt oplossen.”
Ook minister Eppo Bruins (NSC) begreep ‘heel goed’ dat hij van de Kamer dekking moet vinden búiten de onderwijsbegroting. Tegelijk zei hij dat ‘de plooien binnen de Hoftoren wel zo'n beetje leeg zijn’. Bruins: “Ik zou ook niet heel goed weten waar ik de dekking dan vandaan zou moeten halen. Dat is dus buitengewoon lastig.”
Het kabinet dat het meest bezuinigt op onderwijs ooit
De oppositiepartijen (GroenLinks-PvdA, Partij voor de Dieren, Volt, SP, Denk) die álle bezuinigingen op onderwijs willen terugdraaien, kregen gisteren geen bijval. Ondanks de - volgens minister Bruins - ‘passievolle’ en ‘betrokken’ oproepen daartoe. Bruins: “Ik ben opnieuw onder de indruk van de pleidooien vanuit alle politieke richtingen over het belang van goed onderwijs en de waarde van wetenschap. Ik onderschrijf die.”
Rooderkerk van D66 wees de minister er fijntjes op dat dit kabinet van VVD, NSC, BBB en PVV desondanks 'bekend zal staan als het kabinet dat het meeste bezuinigde op onderwijs ooit'.
De betrokken moties en amendementen worden morgenmiddag (donderdag 3 juli) in stemming gebracht. Het woordelijke verslag van het debat staat op de website van de Tweede Kamer.
Onderwijsminister Bruins: 'Geef me minder macht'
Onderwijsminister Eppo Bruins werd tijdens het debat door meerdere Kamerleden aangesproken op een opvallend interview aan het Hoger Onderwijs Persbureau (HOP). Hierin zegt hij grofweg: geef mijn positie minder macht, want er kan zomaar een rechtse populist op deze stoel gaan zitten.
Nico Uppelschoten, onderwijswoordvoerder voor de PVV, zei gisterenavond ‘eigenlijk nooit kritisch te zijn’ op Bruins, maar: “De ontboezeming van de minister in een studentenblad dat hij met steun van zijn vrienden bij de oppositie zo veel mogelijk bezuinigingen heeft weten af te zwakken of terug te draaien, was - "schokkend is een te zwaar woord - wel onthullend.”
