In het voortgezet onderwijs werken zo’n 31 duizend onderwijsondersteuners. Van roostermakers tot beleidsmedewerkers. Van conciërge tot stafmedewerker. Van hen heeft 31 procent de ambitie verder te groeien in hun eigen baan, blijkt uit onderzoek van kennisplatform Voion. Ruim de helft overweegt een overstap naar een andere functie. Hoe dan? Ervaringsdeskundigen vertellen.
“Zelf heb ik op het Citycollege in Rotterdam gezeten. In mijn herinnering een warme school waar prettig les werd gegeven door leuke leraren. Ik denk ook dat het aan de tijd lag - ik heb in 1986 eindexamen gedaan - dat alles wat losser was dan nu, en meer kon en mocht. Na een korte carrière in het bedrijfsleven ging ik als secretaresse in het onderwijs aan de slag. Het was geen toeval dat ik op mijn oude middelbare school terechtkwam, omdat ik alles wat met deze school te maken had altijd goed in de gaten hield. In de krant kwam de vacature van zwangerschapsvervanging bij de schooladministratie langs. Ik reageerde direct en werd aangenomen. Uiteindelijk heb ik 23 jaar op de school gewerkt. De eerste jaren als directiesecretaresse en hoofd schooladministratie, maar toen de kans voorbijkwam heb ik naast mijn werk de hbo-studie personeel en arbeid gevolgd om vervolgens binnen het bestuur van de school aan de slag te gaan als hr-adviseur. Toen de school in 2013 ophield te bestaan, heb ik de overstap gemaakt naar het Emmauscollege. Daarbij deed ik in eerste instantie een stap terug in functie als hoofd schooladministratie. Omdat ik altijd in beweging wil blijven, ben ik wederom naast mijn werk een hbo-studie gaan volgen in de richting kwaliteit- en procesmanagement en werd ik uiteindelijk beleidsmedewerker kwaliteit binnen de school. Ik adviseer in mijn functie de schoolleiding over kwaliteitszorg, heb een kwaliteitssysteem opgezet en verzorg alle kwaliteitsonderzoeken en maak daarvan de analyses. Ik ben achteraf nog altijd blij met mijn keuze het onderwijs in te gaan, vooral omdat ik hiermee iets maatschappelijk relevants doe. Daarnaast is en blijft het een bijzondere werkomgeving, omdat een werkdag in het onderwijs nooit hetzelfde is. Een tip voor wie ook in beweging wil blijven: je moet je kansen zien, erover praten met je leidinggevende en die kansen grijpen als dat kan.”
“Ik ben afgestudeerd aan het Cios en heb 25 jaar lang lesgegeven bij een turnvereniging. Werk dat ik voornamelijk in de middag- en avonduren deed. Toen mijn eigen kinderen ouder werden, leek het me fijner om overdag aan de slag te gaan en dus ging ik op zoek naar een nieuwe baan. Die vond ik op de middelbare school van mijn oudste dochter als conciërge. Ik was gewend om als turnleraar vooral in mijn eentje te werken en nu deed ik dat in teamverband met negen collega’s. Erg leuk en iets wat ik in mijn vorige werk gemist had. Na een paar jaar ging mijn leidinggevende richting zijn pensioen en liet hij steeds meer werkzaamheden aan mij over. Er is destijds een interne vacature gekomen voor zijn functie, hoofd facilitaire zaken, en die heb ik toen gekregen. Ik geef nu leiding aan 22 mensen. Hoewel ik nu minder op de werkvloer aanwezig ben en eigenlijk iets te veel achter de computer zit zo nu en dan, heb ik gelukkig nog altijd contact met de leerlingen. Verbouwprojecten organiseren en plannen is de grootste uitdaging in mijn huidige baan. Dat had ik nog niet eerder gedaan. Dat het zo leuk is om te doen, ligt vooral aan het team waar ik mee mag samenwerken. Ik vind dat elke dag weer een feest. Als ik een tip mag geven aan iedereen die in het onderwijs werkt: kijk eens op een vergelijkbare middelbare school in de buurt hoe ze jouw functie daar invullen. En ruil een dag van werk. Wij hebben dat als conciërges een keer gedaan en daar veel van opgestoken. Ook belangrijk: ontwikkel jezelf, zoek andere dingen om te doen en probeer het gewoon. In mijn huidige functie zit ik nu helemaal op mijn plek, tot aan mijn pensioen.”
“Ik ben een vreemde eend in de bijt binnen het onderwijs, omdat ik een tweedelijnsdecaan ben zonder docentenopleiding. Gelukkig wordt het steeds meer geaccepteerd en gezien als de oplossing voor de verlichting van de werkdruk van mentoren. Want, alle uren die zij kwijt zouden zijn aan studiebegeleiding, kan ik opvangen. Mijn eigen carrière startte met een bijbaan bij de stationsrestauratie in Amersfoort. Daarna heb ik bij diverse horecagelegenheden gewerkt en de hotelschool gedaan. De aantrekkingskracht van werken in een hotel verminderde toen bleek dat kinderen krijgen in mijn functie onmogelijk was, zo werd mij destijds verteld. Na de geboorte van mijn tweede kind ben ik via een vriendin bij een mbo-school terechtgekomen als medewerker verkoop en planning. De werkomgeving beviel goed, maar ik wilde liever dicht bij de leerlingen werken. Na een zoektocht kwam ik uiteindelijk terecht bij onderwijsinstelling Yuverta als administratief medewerker. Ik heb deze functie zelf vorm kunnen geven en uitbreiden met extra werkzaamheden, omdat ik daar de ruimte voor kreeg van mijn leidinggevende. Omdat ik als administratief medewerker een manusje-van-alles was, kwam ik in aanraking met iedereen. Met leerlingen die vragen hadden, zoals ‘heb je maandverband?’, ouders en docenten. Ik moest in het begin wennen aan de mentaliteit van stipt vijf uur naar huis gaan en de werkaanpak. Maar ik zag ook gelijk de mooie kanten, waaronder de kansen om je loopbaan zelf vorm te geven. Dat laatste doe ik sinds 2021 als decaan, loopbaanbegeleider en stagecoördinator, waar ik meerdere trainingen voor heb gevolgd. Wat ik echt het allerleukst vind aan decaan zijn, zijn de gesprekken met de leerlingen en ze op weg helpen in hun zoektocht. De enige volgende stap zou zijn dat ik met de leerlingen meegroei van het vmbo naar het mbo. Verder verander ik niets meer, want ik heb de allerleukste baan die er is.”
Werkdruk en loopbaanontwikkeling moeten vaste onderwerpen zijn in deze gesprekken. Het is belangrijk tijdens deze gesprekken wensen en ambities duidelijk te maken.
Over deskundigheidsbevordering en persoonlijke professionaliseringsactiviteiten maakt de ondersteuner (oop’er) ten minste eenmaal per drie jaar afspraken met zijn leidinggevende. Deze worden schriftelijk vastgelegd in een persoonlijk professionaliseringsplan. In de gesprekkencyclus moet elke keer de voortgang van de gemaakte afspraken voorbijkomen.
De cao benadrukt het belang van regelmatig werkoverleg voor onderwijsondersteunend personeel, vooral voor oop’ers met toezichthoudende taken.
De oop’er heeft bij een fulltime baan (en anders naar rato) recht op een persoonlijk budget van 600 euro per schooljaar voor de inzet van professionaliseringsactiviteiten en beslist zelf hoe het budget wordt ingezet. In overleg met de werkgever kan het budget twee jaar worden gespaard als er een professionaliseringplan daarvoor is ingediend.
Middelbare scholen zijn verplicht om jaarlijks middelen beschikbaar te stellen voor deskundigheidsbevordering en professionaliseringsactiviteiten. Om dit te kunnen doen heeft een oop’er recht op 40 klokuren per schooljaar bij een fulltime baan (en anders naar rato). Deze uren kunnen worden verhoogd met 43 klokuren. De extra 43 uur mag je ook zelf invullen mits onderbouwd met een persoonlijk professionaliseringsplan.