Mikals strijd voor een beter leven - vier vragen over de docu Flophouse America
De Noorse regisseur Monica Strømdahl volgde drie jaar lang het leven van puber Mikal in een zogeheten flophouse. Een goedkoop, aftands hotel waar mensen wonen die geen woning kunnen betalen. Haar documentaire Flophouse America kan ook bij Nederlandse leraren ‘het empatisch vermogen verdiepen’ voor leerlingen die opgroeien in moeilijke omstandigheden, denkt Strømdahl.
Beeld: Cinema Delicatessen
Zoals vaak bij kwetsbare kinderen spelen er meer problemen. Mikals beide ouders zijn alcoholist. En hoewel ze van hun zoon houden, weten ze niet te ontsnappen aan een chaotisch leven van drank en armoede.
In de film verlaat Strømdahls camera nauwelijks de claustrofobische ruimte waar het in gezin leeft. Flophouse America is een intense, aangrijpende documentaire, waarbij uiteindelijk een tragedie het keerpunt vormt voor Mikal.
(artikel gaat verder onder afbeelding)
Monica Strømdahl
Waarom zouden Nederlandse leraren Flophouse America moeten zien?
“Omdat leraren en ondersteuners vaak de eerste verdedigingslinie zijn voor kinderen zoals Mikal. Zij bevinden zich in een unieke positie om te merken wanneer een kind worstelt.”
De documentaire biedt een inkijk in wat sommige leerlingen met zich meedragen buiten het klaslokaal, vertelt de regisseur. “Lasten die niet altijd zichtbaar zijn, maar wel alles beïnvloeden: van leren tot gedrag.”
Scholen als veilige havens
Mikals strijd om zijn vicieuze cirkel te doorbreken kan, denkt Strømdahl, het empathisch vermogen van docenten verdiepen. De gesprekken tussen hem en zijn ouders zijn prachtig en schrijnend tegelijk. Strømdahl: “Ook hoop ik dat het de alertheid van onderwijspersoneel vergroot. En dat de film belangrijke gesprekken op gang brengt over hoe scholen veilige havens kunnen zijn. Niet alleen op kennisvlak, maar ook op emotioneel en sociaal gebied.”
Strømdahl benadrukt: “Het gaat mij er niet om leraren meer verantwoordelijkheid te geven, maar om te erkennen welke kracht ze al bezitten om kwetsbare leerlingen te zien, te steunen en voor hen op te komen.”
Waren leraren in staat om op een positieve manier bij te dragen aan Mikals leven?
“Ja en nee. Er waren specifieke leraren die hem zagen, die Mikal aanmoedigden en duidelijk om hem gaven. Hij vertelde me dat hij geprobeerd had te hinten op het feit dat het thuis niet goed ging. Sommige leraren leken dat op te pikken. Hij voelde zich tot op zekere hoogte gehoord."
Het systeem liet Mikal in de steek
Maar desondanks werd geen echte actie ondernomen, vertelt Strømdahl. “Er kwamen geen interventies of opvolging vanuit het schoolsysteem, geen concrete stappen om zijn thuissituatie aan te pakken. Welke zorgen zijn leraren ook hebben gehad, ze hebben niet geleid tot een formele reactie. En dáár heeft het systeem hem in de steek gelaten.”
“Als we beter begrijpen hoe scholen dit soort situaties benaderen, welke middelen ze hebben en met welke barrières ze worstelen, kunnen we samen werken aan sterkere vangnetten voor kinderen zoals Mikal. Dat is belangrijk voor de toekomst van kinderen zoals hij, die worstelen met zware thuissituaties.”
In de docu blijft veel onverteld over Mikals leven buiten het flophouse. Is dat een bewuste keuze?
“Jazeker, ik wilde me richten op de emotioneel beklemmende situatie thuis. En ik wilde ook laten zien hoe afwezig de school was als ondersteunend systeem in zijn thuissituatie.”
School is een van de weinige constante structuren
“School is een van de weinige constante structuren in Mikals leven”, beaamt Strømdahl, “maar tegelijk is school buiten bereik voor de kijker. Net zoals Mikals thuissituatie buiten het bereik van zijn leraren lijkt.”
Strømdahl sprak met docenten en kinderpsychologen die de film al zagen. “Zij vertelden me dat het hen hielp te voelen wat een kind in crisis zou kunnen doormaken. De film nodigt hen uit om na te denken over hun rol en om beter te letten op de stille signalen van nood die anders misschien onopgemerkt blijven.”
Hoe gaat het nu met Mikal?
“Ik ben ongelooflijk trots op hoe het met Mikal gaat. Hij heeft de middelbare school afgerond, en is nog net zo bedachtzaam, creatief en zelfbewust als in de film. We hebben nog steeds regelmatig contact. Hij blijft nauw betrokken bij alles rond de film.”
Voor de makers was het ‘altijd belangrijk geweest’ dat Mikal ook op lange termijn ondersteuning krijgt, los van de productie van de documentaire. Strømdahl: “Daarom hebben we geholpen met het regelen van therapie en ervoor gezorgd dat hij mensen om zich heen heeft met wie hij kan praten – mensen die onafhankelijk zijn van het filmteam.”
“Op dit moment navigeert Mikal door het leven zoals elke jongvolwassene, en nogmaals: ik ben zó trots op de weg die hij bewandelt.”
'Flophouse America' is vanaf 19 juni in de bioscoop te zien in Den Haag, Hoorn, Delft, Nijmegen, Alkmaar, Haarlem, Hilversum, Rotterdam, Amsterdam en Breda. Check de tijden en ticketprijzen.
