Doorzetter wint prijs op AOb Onderwijsfestival
Op het Onderwijsfestival van de AOb in Utrecht heeft Judith Bosma vandaag de Leon van Gelderprijs 2025 gewonnen. De prijs beloont mensen of projecten die jonge onderwijsprofessionals ondersteunen en inspireren. Bosma ontwikkelde een praktische waaier voor klassenmanagement in het basisonderwijs. "Die handelingsverlegenheid, daar wilde ik vanaf."
In de prijswinnende waaier voor klassenmanagement die leerkracht Judith Bosma ontwikkelde staat een escalatieladder in vier fases. Dat helpt haar bij confrontaties. “Ik kon ook echt bij mijn punt blijven, omdat ik van tevoren had nagedacht over de consequ
Elke maandagochtend begint Judith Bosma met een leesles, en er zijn altijd wel leerlingen die dan hun vinger opsteken. “Dan vraag ik: Is het een vraag over de les of wil je graag iets vertellen? En dan gaan er al veel vingers naar beneden. Want vertellen wat ze in het weekend hebben gedaan, mag pas tijdens de fruitpauze. En dat snappen ze eigenlijk heel goed."
Bosma heeft haar groep 3 op de Ekke de Haanschool in Heerenveen goed op de rit. Dat is wel eens anders geweest. Op haar vorige stageschool gooide ze zelfs bijna de handdoek in de ring. Na 3,5 jaar ervaring op de NL Stenden Pabo dacht ze goed voorbereid te beginnen aan haar stage voor leraar in opleiding (lio), maar ze liep vast toen een aantal jongens haar grenzen begon op te zoeken. “Ik wist soms gewoon niet hoe ik moest reageren. Als ik zei: ‘Je moet nu stoppen’, was het: 'Waarom moet ik naar jou luisteren, je bent helemaal geen echte juf.' En over een consequentie had ik nog niet nagedacht."
Overwicht
Bosma wil al sinds de basisschool juf worden en wilde heel graag dat haar lio een succes werd. "Ik bleef maar vechten, tot ik niet meer kon en na de les in huilen uitbarstte." Uiteindelijk zegde haar stagebegeleider het vertrouwen ook op. "Ik kon alleen nog maar antwoorden: ik wil dat het nu stopt."
"Gelukkig zei mijn pabo-docent: denk maar niet dat je beter af bent in een ander beroep. Qua didactiek sta je goed, dat heb je allang bewezen; alleen je pedagogiek moet je nog wat ontwikkelen, en dat gaat hier niet lukken." Hij drukte op de pauzeknop. Bosma ging een dag minder stage lopen en buiten de klas aan de slag, als onderwijsassistent met leerlingen die uit de leerlijn vielen. Zo kon ze toch haar scriptie schrijven en hoefde ze niet het hele semester over te doen.
Waarom moet ik naar jou luisteren, je bent helemaal geen echte juf
Een thema voor haar scriptie had ze nu wel, zegt ze lachend: "Klassenmanagement en overwicht. Die handelingsverlegenheid, daar wilde ik vanaf." Ze deed een uitgebreide literatuurstudie, sprak experts en deed onderzoek onder andere startende leraren. "Toen pas merkte ik dat ik niet de enige was, maar dat dit echt een enorm probleem is onder starters." Op de pabo had ze tot dan vooral succesverhalen van medestudenten gehoord. Zelf hield ze dus haar mond, bang om uit de groep te vallen. "Op de opleiding werd nooit verwoord dat opstartproblemen tijdens je lio normaal zijn en erbij horen, dat het logisch is als het niet in één keer lukt. Dat moet veranderen."
Het zou ook helpen volgens Bosma als sommige onderdelen wat eerder in het curriculum aan bod komen. "Ik had al jaren contact met ouders, maar kreeg pas na 3,5 jaar pabo een college over die communicatie. Dat moet eerder, zodat je erop voorbereid bent wanneer je daadwerkelijk met ouders moet praten."
Nieuwe stageschool
De waaier klassenmanagement die Bosma voor haar scriptie ontwikkelde, heeft ze inmiddels ook uitgeprobeerd in de praktijk. Op de nieuwe stageschool, dat wel, want de oude voelde onvoldoende veilig. Voor een goed leerproces is vertrouwen tussen stagebegeleider en student net zo belangrijk als tussen leraar en leerling, beaamt Bosma.
Of de waaier werkt? Zeker. "Laatst maakte ik een afspraak met mijn klas na een incident op het schoolplein, maar één leerling weigerde domweg. Nu wist ik wat ik moest doen. In mijn waaier staat een escalatieladder met vier fases. Ik stuurde hem de klas uit en kon ook echt bij mijn punt blijven, omdat ik van tevoren had nagedacht over de consequenties die ik aan zulk gedrag zou verbinden. Hij had meteen door: bij jou heb ik geen ruimte, ik ga maar."
Hij had meteen door: bij jou heb ik geen ruimte, ik ga maar
Dit klinkt makkelijk, maar het duurde toch wel even voordat Bosma haar zelfvertrouwen terug had na de eerste, mislukte lio-stage. "In het begin was ik echt supergefocust op de blik van mijn nieuwe stagebegeleider: doe ik het wel goed, vind je dit ok? Op mijn vorige stageschool had ik het gevoel dat de vaste leerkracht mij niet vertrouwde. Ze bleef continue in de klas en als er iets was, keken de leerlingen haar aan en niet mij. Als zij ingreep, luisterden ze meestal, maar ze wenden niet aan mijn grenzen. En ik bleef voortdurend en tevergeefs zoeken naar bevestiging."
Achteraf denkt Bosma: "Waarom hebben jullie mij als lio voor die heftige groep gezet? Een groep waar zelfs een ervaren leerkracht moeite mee heeft. En waarom lag de lat zo enorm hoog en gaven jullie mij geen ruimte om te groeien? Ik heb mezelf op mijn nieuwe stageplek moeten dwingen om te denken: Rustig blijven en niet op je stagebegeleider letten. Ze vertrouwt je en als je het niet goed doet, hoor je het wel."
Veilige haven
Uiteindelijk heeft Bosma op de Ekke de Haanschool de veilige haven gevonden die zij nodig had om te ontwikkelen en uit te groeien tot de zelfverzekerde leerkracht die ze nu is. Een plek waar ze gesteund werd en er echt bij hoorde. Bosma is inmiddels dan ook succesvol afgestudeerd.
Leon van Gelderprijs beloont en ondersteunt jonge professionals
Meer dan 25 procent van de beginnende leerkrachten verlaat het onderwijs na een paar jaar. Dat cijfer moet omlaag. Daarom reikt de AOb de Leon van Gelderprijs uit. Deze prijs beloont mensen of projecten die jonge onderwijsprofessionals ondersteunen en inspireren.
De jury prijst Judith Bosma omdat zij vanuit haar eigen ervaring als lio-stagiaire een probleem heeft aangepakt dat veel startende leraren herkennen: handelingsverlegenheid en het verkrijgen van overwicht in de klas, oftewel klassenmanagement. Zoals te lezen valt in bovenstaand verhaal heeft zij zich niet laten ontmoedigen. Ze heeft haar eigen ervaring omgezet in een krachtig afstudeeronderzoek en een praktisch product: een waaier met tips, technieken en handvatten die direct toepasbaar zijn in de klas.
Bruikbaar hulpmiddel
Hiermee maakt zij volgens de jury de vertaalslag van theorie naar praktijk op een toegankelijke manier. De jury prijst Judith Bosma voor haar initiatief en haar bijdrage aan het versterken van de positie van startende leraren. Haar waaier is een inspirerend voorbeeld van hoe persoonlijke ervaring kan leiden tot een bruikbaar hulpmiddel voor starters. De jury hoopt dat het werk van Bosma dankzij de prijs een nog breder publiek bereikt en bijdraagt aan het behoud van startende leraren in het onderwijs.
Judith Bosma begint na de kerstvakantie met haar loopbaan als juf. Wil je de waaier voor klassenmanagement en overwicht gebruiken? Kijk dan op haar website
