Met de wet krijgen leraren meer ruimte en zeggenschap in de uitoefening van hun beroep. Via de wet is het volgende geregeld:
De omschrijving van het beroep leraar Wat wordt er verstaan onder het beroep leraar en waar zijn zij verantwoordelijk voor?
Daarnaast zijn leraren zelfstandig verantwoordelijk voor het beoordelen van de onderwijsprestaties van leerlingen. Ook voldoen leraren aan de bekwaamheidseisen die door de beroepsgroep zelf worden opgesteld en onderhouden.
De professionele ruimte van de leraar De wet bepaalt niet alleen dat de leraar op de bovenstaande drie punten verantwoordelijk is, maar ook dat de leraar voldoende zeggenschap moet krijgen binnen de school. Deze ‘professionele ruimte’ moet wel passen binnen het onderwijskundig beleid van de school. Daarom moeten de school en de leraar afspraken maken, bijvoorbeeld over de inspraak van leraren op de inhoud van de lesstof, de middelen die ze tijdens de les gebruiken zoals boeken, hoe de lesstof wordt aangeboden, de begeleiding van leerlingen of de pedagogisch-didactische aanpak. Deze afspraken leggen zij vast in een professioneel statuut.
Dit statuut houdt rekening met de professionele standaard van de beroepsgroep. In deze professionele standaard staan normen over het beroep van leraar, bijvoorbeeld over de omgang met leerlingen en ouders. De beroepsgroep formuleert deze normen zelf en houdt ze ook actueel.
Elk bevoegd gezag in het primair onderwijs, voortgezet onderwijs, speciaal onderwijs en het mbo kent vanaf 1 augustus 2018 de verplichting om, in overleg met de leraren, een professioneel statuut op te stellen. In het professioneel statuut worden afspraken gemaakt over het respecteren van de professionele ruimte van de leraar.
Het gaat erover dat de leraar voldoende professionele ruimte heeft in relatie tot de inhoud van de lesstof, de middelen die daarbij worden gebruikt en over hoe de lesstof wordt aangeboden. De leraar moet verder voldoende professionele ruimte hebben met betrekking tot de te hanteren pedagogisch-didactische aanpak op de school en hoe daar invulling aan wordt gegeven. Hieronder valt ook de begeleiding van de leerlingen en de contacten met de ouders. Ook moet er voldoende professionele ruimte zijn met betrekking tot het onderhouden van de bekwaamheid van de leraren als onderdeel van het team.
De Onderwijsinspectie kan vanaf 1 augustus 2018 controleren op de aanwezigheid van een professioneel statuut.
Er is geen voorgeschreven looptijd. Het is belangrijk om afspraken te maken over de evaluatie van de werking van het professioneel statuut en de momenten van herijking en die afspraken vast te leggen.
Nee, in de wet staat dat het bevoegd gezag in overleg met leraren het professioneel statuut opstelt. De medezeggenschap heeft daarmee geen formele rol bij de totstandkoming van een professioneel statuut. De medezeggenschap kan vanuit het initiatiefrecht natuurlijk wel informeren naar de stand van zaken.
Iedere school is anders en het professioneel statuut geeft juist de leraren ruimte invulling te geven aan de eigen zeggenschap in overleg met schoolleiders en bestuurders. Een voorbeeld of model professioneel statuut kan daarbij teveel richting geven. Daarnaast is het goede gesprek de belangrijkste basis voor het statuut en dat verloopt op elke school weer anders.